Ü lkemizin 9`uncu Başbakanı merhum Adnan Menderes`e doğup büyüdüğü topraklarda örnek vefâ: Aydın`da Adnan Menderes Demokrasi Müzesi hizmete açıldı.
Memleketimizin siyaseten nisyan karanlığına büründüğü yıllarda bu toprakların insanlarının umudu olarak iktidara gelen ve 22 Mayıs 1950-27 Mayıs 1960 tarihleri arasında 10 yıl boyunca hemen her alanda hamle çapında atılımlara imza atan Adnan Menderes, 27 Mayıs meş`um darbesinin akabinde zulmen idam edilmişti.
Merhum Başbakan Adnan Menderes`in vefâtının 62`inci yılında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan`ın talimatıyla İçişleri Bakanlığı ve Aydın Valiliğince Aydın, Koçarlı`da 2020 yılında yapımına başlanan Adnan Menderes Demokrasi Müzesi geçtiğimiz günlerde tamamlandı. Müze`nin tasarım ve uygulama projeleri müzecilik ve sergicilik alanında Türkiye`de ve yurtdışında ürettiği işlerle tanınan Alart Kültür tarafından gerçekleştirildi.
Adnan Menderes Müzesi açılışı Cumhurbaşkanı Erdoğan, bakanlar ve başta Merhum Adnan Menderes`in ailesi olmak üzere Demokrat Partili siyaset ve devlet adamlarının yakınlarının katılımıyla 15 Ocak 2022 Cumartesi günü gerçekleşti.
Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Ali Erbaş`ın yaptığı dua ile gerçekleşen açılışta Cumhurbaşkanı, merhum Menderes`in yakınlarıyla birlikte müzenin kurdelesini kesti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve beraberindeki heyet müzenin tüm katlarını ilgiyle gezerken müzenin küratörü Yasin Tütüncü`den müzenin bölümleriyle ilgili bilgi aldı. Programda ayrıca Yücel Arzen`in Adnan Menderes için bestelediği şarkı, icra edilen Zeybek oyunu eşliğinde dinlendi ve Cumhurbaşkanına, program sonunda Adnan Menderes Müzesi anısına üretilen özel hediye takdim edildi.
Müze, 20. asır Türk siyasi tarihinin özeti mahiyetinde.
Müze, 27 Mayıs Darbesi`nin ardından düzenlenen gayri meşru yargılamalar sonrasında idam edilen Adnan Menderes`in şahsi yaşamına ve siyasi kariyerine odaklanıyor. Menderes`i Menderes yapan siyaset öncesi geçmişinin ilk defa gün yüzüne çıkan objelerle işlendiği müzedeki sergileme planı, ilhamını Menderes`in soyadını da aldığı, doğup büyüdüğü topraklardaki büyük Büyük Menderes Nehri`nin kıvrımlı yatağından alıyor ve ziyaretçileri müze içinde dolambaçlı bir güzergâh bekliyor. Müzede titizlikle ele alınan konular 20. asır Türk siyasi tarihini özetler nitelikte işleniyor ve müzenin anlatım dilinde Adnan Menderes ile Demokrat Parti`nin tecrübelerinin günümüz siyasi hayatı ile benzerliklerine özellikle dikkat çekildiği görülüyor.
Adnan Menderes`in kişiliğini oluşturan unsurlara ağırlık verilen müze, aile kökenleri ve çocukluğunun anlatımıyla başlıyor. Merhum Menderes`in katıldığı savaşlara, evliliğine ve çiftçilik hayatına pencereler açmakta olan müzedeki anlatım sonrasında Menderes`in Serbest Cumhuriyet Fırkası ve Cumhuriyet Halk Partisi`yle süren siyasi yaşamı ele alınıyor. Müzenin birinci katı Menderes ve arkadaşlarının CHP içindeki demokrasi mücadelesi ve Dörtlü Takrir ile CHP`den ayrılışları ile sonlanıyor.
'Ü lkenin kıymetli evlatları hizmetten kaçamaz.'
Müzede Adnan Menderes`in siyasete girişinin ilginçhikâyesi bir şarkı eşliğinde anlatılıyor. Hadise şöyle cereyan eder: Adnan Menderes`in eşi Berin Hanım`ın akrabası olan Dr. Nazım, İzmir Suikastı davasında haksız yere idam edildiğinden Berin Hanım evlilik için Adnan Menderes`e siyasete girmeme şartı koyar. Ama sonrasında Fethi Okyar`ın ricası daha etkili olur 'Ü lkenin kıymetli evlatları hizmetten kaçamaz.' Müzede Adnan Bey`in bu iki rica arasındaki ikilemi interaktif bir sergileme unsuruyla ele alınıyor.
'Bu rû zgâr-ı bî -mededin inkılâbı var.'
Dr. Nazım idam edilirken son sözü sorulduğunda Lemi Atlı tarafından bestelenen şarkıda geçen Nedim`in 'Bu rû zgâr-ı bî -mededin inkılâbı var/Bu amansız rüzgârın bir dönüşü olur' mısraını söylemiştir. Bu olay üzerine yasaklanan şarkı, Başbakan olduğunda Adnan Menderes`in özel talimatı ile tekrar söylenmeye başlar. Müze, bu konunun işlendiği bölümde ziyaretçilerine, içinden hüzün geçmekte olan mezkû r şarkıyı dillendiriyor.
Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu (ÇTK) tartışmaları ve Menderes`in köylülerine bıraktığı arsalar müzede ustalıkla işlenen konular arasında... CHP`de mebusluk yaptığı yıllarda gündeme gelen ÇTK görüşmelerinde Menderes`in TBMM`de gösterdiği demokrat tavır ve tarımda verimliliği önceleyen görüşleri günümüz siyasi yelpazesi hakkında da fikir veriyor. Müzede Merhum Menderes`in hemşerileri olan köylülerine karşılıksız olarak verdiği 26 milyon metrekarelik arsaların tapuları da sürgülü çekmecelerde sergileniyor.
Müzenin ikinci katına çıkıldığında ziyaretçileri Demokrat Partinin kuruluşunu ve 1950 Seçimleri ile iktidara gelişini anlatan pano karşılıyor. 1950-1960 Menderes hükümetlerinin icraatları, 8 metre yüksekliğindeki odada Türkiye haritası üzerinde yer alan illüstrasyonlar ve maketlerle işleniyor.
Bakan Soylu`dan müzeye anlamlı hediye.
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu`nun müzeye hediye ettiği 1960 Tarihli Yeni Türkiye Takvimi`nin her bir sayfası Menderes`in icraatlarından bir örneğe yer veriyor. Ezanın Arapça okunması ve Osmanlı hanedan üyelerinin yurda giriş yasaklarının kaldırılması, Menderes`in çok yönlü aktif dış politikası gibi hassas konulara da yer ver müzenin ikinci katında ayrıca şehit başbakana ait sözlü tarih çalışmaları da yer alıyor.
Müzede 27 Mayıs darbesi, öncesi ve sonrasındaki dış müdahalelerin ve manipülasyonların sembolik anlatımlarıyla darbenin yargılanması ekseninde işleniyor.
Hâsılı, Zeybekler kenti Aydın`da merhum Başbakan Adnan Menderes`in aziz hatıraları ve merhumun milletimizi, bir adım öte ümmeti bu topraklarda öz değerleriyle birlikte sabitkadem kalma mücadelesi müşahhas bir şekilde ortaya konuldu.
Ruhlârı şâd, makamları âlî , mekânları Firdevs olsun.
İttifak Gazetesi camiası olarak Adnan Menderes Demokrasi Müzesi ne emeği geçenleri tebrik ederken Merhum Başbakan Adnan Menderes e ve dava arkadaşlarına Allah tan rahmet niyaz ediyoruz. Ruhlârı şâd, makamları âlî , mekânları Firdevs olsun. Â min.
