Bu yazımda, Türkiye ve dünya müslümanları için önemli bir mekândan bahsedeceğim, Bosna Hersek`teki Blagay Tekkesi`den.
Tekke, başta Türkiye olmak üzere, dünyanın birçok bölgesinden gelen ziyaretçilerini ağırlıyor. Tekkede Perşembe akşamları zikirler yapılıyor, ayrıca her yıl mayıs ayında, on binlerce insanın katıldığı mevlit programı düzenleniyor.
Tekkenin içerisinde ayrıca Sarı Saltuk`a ait türbe de bulunuyor. Sarı Saltuk, Fatih Sultan Mehmet`in oğlu Cem Sultan`ın himayesinde derlenen `Saltukname`` adıyla da bilinen halk efsanesinin kahramanı. Anadolunun ve Rumelinin fethi sırasında önemli rol oynayan efsaneleştirilmiş bir maneviyat ehli bir zattır. Sarı Saltuk Baba, Balkanların Osmanlılar tarafından fethedilmesinden önce başlıca Balkanlarda ve civârındaki bölgelerde seyahat ederek insanlara İslâm ı tebliğ eden bir derviştir.
Bölge 1465`de Osmanlıların eline geçtikten sonra muhteşem bir doğaya sahip bu bölgede kurulan bu tekke Bosna`nın yerel halkı olan Boşnakların (Bosniak) hızla müslümanlığı seçmesinde çok önemli bir rol oynadı.
Saltukname`nin çeşitli yerlerinde Sarı Saltuk un yer altından şifalı sular çıkardığı anlatılmaktadır.
Blagaj şehir merkezi yakınında Buna Nehri kaynağında kurulmuş tekke. Misafirhane ve türbe etraftaki doğa ile içiçe geçirilmiş, tepelerle bir olmuştur. Misafirhane 1664 ten önce inşa edilip 1851 de yenilenmiştir. Bina birkaçkez daha restoreden geçmiştir.
Miladi takvimin yaprakları 1550`li yılları işaret ederken Blagay`a Kadiri şeyhi geliyor ve 16. Yüzyılın sonlarına doğru tekkeyi inşa ettiriyor. Dergâhı yaptıran zatın ismi kayıtlara geçmezken Taptuk Derviş, Abdal Derviş, Sultan Derviş gibi isimlerle anılsa da gerçek ismi bilinmiyor. Zaviyenin genel ismi halk arasında 'Kadiri Tekkesi' ya da Alperenler Tekkesi olarak anılıyor. Bu süreçte dervişler bazen faal, bazen de gayrı faal... Esnaf içerisinde dervişler var, tıpkı Ahilik Teşkilatı`nda olduğu gibi;
Aynı mekânda 18. yüzyılda hakiki bir Halveti dergâhı inşa ediliyor. Bu hizmete Aziz Mahmut Hüdayi Hazretleri`nin bir halifesi ön ayak oluyor. Bu zatın ismi Mustafa Eyyübizade. Boşnaklar ona 'Şeyh Yuyo' demeyi tercih ediyor.
50 yıllık bir ibadet döneminin ardından tekke harap oluyor. 19. yüzyılda Abdülmecid Han dönemine kadar bu keyfiyet böylece sürüp gidiyor. Serasker Ömer Lütfi Lataş Paşa İstanbul`dan bölgeye tayin ediliyor. 1827`de Avusturya`da Harp Okulu öğrencisiyken Osmanlı Devleti`ne sığındı. Şenikli İbrâhim Paşa dairesine girerek İslâmiyet`i benimsedi. Devletin yetenekli yabancı mültecilerden yararlanma politikası gereğince orduda istihdam edildi. Bir aralık Veliaht Abdülmecid`e hocalık yaptı. Paşa oldukça varlıklı bir zattır.
Mostar Müftüsü Ali Vaiz Efendi, Lataş Paşa`ya 'Madem ki bu kadar zenginsiniz bu dergâhı ihyâ etseniz iyi olur' şeklinde bir ricada bulunuyor. Lataş, Divan-ı Hümayun`a müracaat ediyor, akabinde Bosna`ya konuyla ilgili bir ferman-ı şerif gönderiliyor. Blagay Tekkesi böylelikle Lataş Paşa eliyle inşa edilmiş oluyor. Tekke`nin şu andaki hali Lataş Paşa yaptırdı.
