Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı General Muhammed Hamdan Dagalo Hmidti'yi Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'ndeki kabulünün ardından ortak düzenledikleri basın toplantısında konuştu.
Dagalo ve heyetini Ankara'da misafir etmekten büyük memnuniyet duyduklarını belirten Oktay, görüşmelerde Türkiye-Sudan ilişkilerinin tüm yönleriyle ele alındığını, iki ülke arasındaki geniş işbirliği imkanlarının değerlendirilerek, mevcut ortak mekanizmaların daha etkili şekilde işletmek konusundaki kararlılığın teyit edildiğini söyledi.
Oktay, Sudan'ın Türkiye ile tarihe dayanan dostluk ve kardeşlik ilişkileri olduğunu vurgulayarak, şöyle konuştu:
'Geçtiğimiz ay Nijer'de Sayın Dagalo ile yaptığımız görüşmede ikili ilişkilerimizi kapsamlı şekilde ele almıştık. Bugün gerçekleştirdiğimiz görüşmeler ise 2018 yılında kardeş Sudan'a yaptığımız ziyaret sonrası gerçekleşen ilk kapsamlı heyetler arası temaslar olması bakımından son derece önemlidir. Bugünkü buluşmamızı, önümüzdeki dönemdeki iş birliğimiz için önemli bir fırsat ve başlangıç olarak görüyoruz. Sudan, 2019 ağustos ayından bu yana önemli bir geçiş sürecindedir. Geçiş sürecini başarıyla idame ettiren Egemenlik Konseyi ile hükümeti samimiyetle destekliyoruz.
Ayrıca, ABD'nin Sudan'ı terörizmi destekleyen ülkeler listesinden çıkarma kararını, geç atılmış ama doğru yönde atılmış bir adım olarak değerlendiriyoruz. Sudan'ın haksız yere senelerce maruz kaldığı mali ve iktisadi yaptırımlar ve kısıtlamaların son dönemde peyderpey kaldırılmasından da memnuniyet duyuyoruz. Biz Sudan'ı vekalet savaşlarının ortasında, potansiyelini gerçekleştiremeyen bir ülke olarak değil zengin kaynaklarını en iyi şekilde değerlendiren, tarihine yakışır şekilde güçlenmiş ve kendi ayakları üzerinde sapasağlam dururken görmek istiyoruz.'
'İhtilafların diyalog ve uzlaşıyla çözülmesini samimiyetle arzu ediyoruz.'
'Afrika Boynuzu bölgesinde barış ve istikrara tehdit oluşturan mevcut ihtilafların diyalog ve uzlaşıyla çözülmesini samimiyetle arzu ediyoruz.' diyen Oktay, bölgenin önemli bir ülkesi olan Sudan ile komşusu Etiyopya arasındaki El Faşaga ihtilafına da bu açıdan yaklaştıklarını söyledi.
Türkiye'nin dost iki ülke arasındaki ihtilafın barışçıl yollarla çözümü için arabuluculuğa hazır olduğunun altını çizen Oktay, tüm Afrika Boynuzu bölgesi ülkelerinde büyükelçiliği bulunan, birçok kurum ve STK'larıyla insani ve kalkınma yardımlarını ara vermeden sürdüren Türkiye'nin, bölgenin istikrar ve refahının arttırılması yönündeki gayretlerine azimle devam edeceğini vurguladı.
'Afrika kıtasındaki stratejik ortağımız Sudan ile siyasi, ticari, ekonomik ve kültürel ilişkilerimizin istikrarı ve sürdürülebilirliği olmazsa olmazımızdır.' diyen Oktay, sözlerini şöyle sürdürdü:
'Bu doğrultuda Cumhurbaşkanımızın liderliğinde hem bölge refahına katkı sağlamak hem de dost ve kardeş ülke Sudan'ın kalkınmasına kazan-kazan anlayışıyla değer katmak için gayretlerimizi sürdüreceğiz. Cumhurbaşkanımızın ziyaretlerinde yapılan anlaşmalar ve oluşturulan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi ile Türkiye-Sudan ilişkilerinin yapısı stratejik anlamda kapsamlı ve sağlam bir zemine oturtulmuştur. 2018 yılında yaptığımız '15. Dönem Karma Ekonomik Komisyon Toplantısı'nda somut kararlar alarak ulaştırmadan tarıma, finanstan enerjiye ve eğitimden kültür-turizme kadar geniş bir dizi eylemi uygulamaya geçirmiştik.
Sudan'da yaşanan geçiş dönemi ve kovid salgınına rağmen hedeflerimiz yönünde mesafe katetmiş durumdayız. 3 Nisan'da Nijer’de Başkan Yardımcısı Sayın Dagalo ile bir görüşmemiz olmuştu. Bugünkü görüşmemizde de önceden varılan mutabakatlar çerçevesinde işbirliğimizi ve ilişkilerimizi güçlü şekilde devam ettirme konusunda mutabakata vardık.'
'İkili ticaretimizin çok daha yüksek seviyelere taşınacağına inanıyoruz'
Türkiye'nin Afrika kıtasındaki başlıca işbirliği partnerlerinden birinin Sudan olduğunu dile getiren Oktay, Türkiye'nin Sudan ile ticaret hacminin 2019'da 398 milyon, 2020 yılında ise 481 milyon ABD dolarını aştığına işaret etti.
'2018 yılında imzaladığımız Türkiye-Sudan Ticaret ve Ekonomik Ortaklık Anlaşması’nın yürürlüğe girmesiyle ikili ticaretimizin çok daha yüksek seviyelere taşınacağına inanıyoruz.' diyen Oktay, bu anlaşmayla Sudan'ın Türkiye'ye ihraç ettiği bütün ürünlerde gerek tarife indirimi gerekse kotalar yoluyla açılım sağlanacağını kaydetti.
Türkiye'nin, mevcut serbest ticaret anlaşmalarının çoğunda sağlamadığı tarım ürünleri için pazar açılımını kardeş Sudan'a sağladığını belirten Oktay, şöyle devam etti:
'Bu, Sudan'ın geçiş sürecinin ardından iç pazarını dünyaya açmasına imkan verecektir. Sudan ile bir taraftan daha önce karar verilmiş eylemlerin ilerlemesini sağlayacak, bir taraftan da eklenecek yeni eylemler için titizlikle çalışacağız. İkili tarımsal iş birliği, demiryolu iş birliği, maden, petrol ve elektrik sektörlerinde iş birlikleri, kültür alanında ortak bir platform geliştirilmesi ile bilim, sanayi ve teknoloji iş birliği önümüzdeki dönemde hızlandırmaya karar verdiğimiz stratejik eylemlerin başında gelmektedir.
İş birliği hedeflerimizin hepsine kapsamlı bir 'Türkiye-Sudan Eylem Planı' çerçevesinde devam edeceğiz. 2020 yılında Ziraat Katılım Bankası Hartum şubesinin açılmasıyla ticaret ve yatırım ilişkilerimizi destekleyecek önemli bir adım atılmıştı. Afrika kıtasında açılan ilk Türk bankası olan Sudan Ziraat Katılım Bankası iki ülke girişimcilerinin güvenle işlem yaptığı ve destek aldığı yegane kuruluş olmaya devam edecektir.'
'Sağlık alanında Sudan'ın yanında olmayı sürdüreceğiz'
Türkiye'nin destekleriyle yapılan ve işletilen Darfur'daki Nyala-Türkiye Sudan Eğitim ve Araştırma Hastanesinin bugüne kadar binlerce Sudanlıya şifa olduğunu aktaran Oktay, hastanenin kovid salgını döneminde daha da önemli hale geldiğini belirtti.
Oktay, şunları söyledi:
'Salgınla mücadelede de Sudan’ın yanında olarak Sağlık Bakanlığımız, Türk Kızılayı, TİKA ve Türk STK'larımız aracılığıyla en kritik sağlık malzemelerini ve solunum cihazlarını Sudan’a ulaştırmıştık. Sudan Merowe Hastanesinin Sağlık Bakanlığımızca işletilmesi, sağlık çalışanlarına eğitim verilmesi ve sağlık malzemesi destekleri gibi çalışmalarla sağlık alanında Sudan’ın yanında olmayı sürdüreceğiz. Önümüzdeki dönemde gerçekleştireceğimiz yoğun temaslarla ilişkilerimizi güçlü bir şekilde devam ettirme yönünde ortak bir irade olduğunu bugün tekrar görmüş olduk.
Sayın Cumhurbaşkanımız Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Sayın Abdelfettah Burhan ile 1 Nisan'da bir telefon görüşmesi yapmışlar ve bu vesileyle Sayın Burhan'ı ülkemize davet etmişlerdi. Sayın Burhan'ı en yakın tarihte ülkemizde ağırlamaktan memnuniyet duyacağız. Sayın Dagalo ve heyetinin ülkemize gerçekleştirdikleri ziyaret ve temasların Türkiye-Sudan işbirliğini yeni bir zirveye taşıyacağına inanıyorum. Ülkelerimiz arasındaki ilişkilerin en kısa zamanda kardeşlik ilişkimizi yansıtacak seviyelere ulaşmasını temenni ediyorum.'
Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Dagalo
Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Muhammed Hamdan Dagalo, ise Oktay'a daveti ve misafirperverliği için içten teşekkürlerini ileten Dagalo, Oktay'la çok verimli bir görüşme gerçekleştirdiğini ve bu ziyareti gelecek ziyaretlerin başlangıcı olarak gördüğünü söyledi.
Sudan'ın istisnai bir dönemden geçtiğini kaydeden Dagalo, bu zor şartlara rağmen ülkede, devrim cephesine karşı barışı tesis ettiklerini, ülkedeki 8 silahlı harekete karşı silahları susturmayı başardıklarını aktararak, 'Bundan dolayı da uluslararası toplumun, ABD'nin ve yine Sudan'ın yanında yer alan ülkelerin de bir takım destekleriyle, bizim de gayretlerimizle ilerlemeler kaydettik. Bunlar arasında Sudan, teröre destek veren ülkeler listesinden çıkarıldı.' diye konuştu.
Stratejik bir konuma sahip Sudan'ın 'Afrika'nın kapısı' olduğunu belirten Dagalo, Sudan'da yaşam ve yatırım için gerekli her türlü olanağın bulunduğuna dikkati çekerek, 'Türkiye'deki kardeşlerimize, Türkiye hükümetine ve halkına her daim yanımızda yer aldıkları için, tüm platformlarda bizleri destekledikleri için, içinden geçtiğimiz zor dönemlerde ve krizlerde yanımızda yer aldıkları için de özellikle teşekkürlerimi iletmek isterim.' ifadelerini kullandı.
Dagalo, Türkiye'nin Sudan'a her zaman destek verdiğini, sağlık alanında desteğini gösterdiğini, her alanda iş birliğine açık bir ülke olarak yanlarında yer aldığını kaydetti.
Sudan'ın, iki ülke arasında iş birliğinin ve koordinasyonun ortak çıkarlar temelinde devam etmesi arzusu içerisinde olduğunu ve tarafların beraber birçok iş yapabileceklerini kaydeden Dagalo, sermaye ve yatırımlarda dünyaya açılmış bir ülke olduklarını vurgulayarak, Türkiye'nin de bu yatırımlarda önemli bir rol oynaması arzusunda olduklarını belirtti.
Ülkesinin; bilgisiyle, sabrıyla, erdemiyle zor şartları aşmış bir ülke olduğunu ve şu anda olması gereken konumda olmadığını vurgulayan Dagalo, ülkenin her türlü kaynağa sahip olduklarını belirterek, 'İnsanın aklına gelebilecek her türlü zenginliğe sahiptir Sudan, onun için olması gereken konum bunun çok daha üzerindedir.' dedi.
'Çok verimli bir toplantı gerçekleştirdik'
Dagalo, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay'ın sözlerine atıf yaparak, 'Çok değerli Cumhurbaşkanı Yardımcısı’nın da ifade ettiği gibi unutulduktan ve hayata geçirilmedikten sonra buraya gelip anlaşmaları imzalamamızın bir anlamı yok. Tabii ki bizler de bunları hayata geçirmeyi arzuluyoruz. Yani daha önceki rejimle yapılmış anlaşmalar var. Şu an bunları gözden geçirerek modernleştirip güncelleştireceğiz ve bunların üzerine devam edeceğiz.' ifadelerini kullandı.
Ayrıca kimsenin kimseyi kara kaşı kara gözü için sevmediğini belirten Dagalo, 'Burada bir çıkar ilişkisi de söz konusudur. Bizler karşılıklı olarak kazan-kazan temelinde bu anlaşmaları hayata geçirme arzusu içerisindeyiz.' şeklinde konuştu.
Dagalo, Oktay'la çok verimli bir toplantı gerçekleştirdiklerini, toplantıda iki ülke arasındaki birçok meseleyi net, şeffaf ve açıkça görüşme fırsatı bulduğunu belirterek, 'İnşallah bu görüşmelerimizin verimli olacağını ve niyetlerimizde muvaffak olacağımızı düşünüyoruz.' değerlendirmesinde bulundu.
Her şeye rağmen yakın ilgiden ve misafirperverlikten dolayı Türkiye'ye teşekkür ettiklerini ifade eden Dagalo, 'Tabii bu son ziyaret olmayacak. Bu ziyaretten sonra başka ziyaretler de olacak. İlişkilerimiz artık çok farklı olacak' dedi.
Dagalo, ülkesinin iç ve dış siyasette yaşadığı sorunlara da değinerek, ayrılıkçı lider Abdulaziz el-Hılu'nun hareketiyle de görüşmeler içerisinde olduklarını ve kendisiyle anlaşmaya vararak Sudan'da isyan hareketlerini tamamen sonlandırmış olacaklarını söyledi.
Sudan'ın sınırlarıyla ve sınır ülkeleriyle de birtakım problemleri olduğunu, bu durumu Oktay ile de konuştuklarını dile getiren Dagalo, şunları kaydetti:
'1972'deki son anlaşma da önceki anlaşmalar gibi sınır ülkelerde Sudan’a ait topraklar bulunduğunu gösteriyor. Buna rağmen, örneğin Etiyopyalı çiftçiler o topraklarda bulunup ekim faaliyetleri yapıyor. Biz tabi buna karşı çıkmadık. Tarımsal faaliyetlerinden dolayı bir şey söylemedik. Ancak bu bölgede bir anlaşmazlık söz konusu. Sınır konusunda bir anlaşmazlığımız var ve dünyaya şunu ifade etmek istiyoruz. Bu bir sorun ama biz bu sorunu diplomatik yöntemlerle çözeceğiz. Ayrıca biliyorsunuz Sudan’ın, Etiyopya ve Mısır’la Rönesans Barajı konusunda da anlaşmazlıkları var. Bu anlaşmada bildiğiniz gibi bittikten sonra bu barajın nasıl işletileceği konusunda anlaşmazlıklar söz konusu. Bununla ilgili olarak Etiyopyalı kardeşlerimizle de görüşüyoruz. Bunu diplomatik yollarla çözmeyi arzulamaktayız. Her üç ülkenin de arzulanmayan durumların olmadığı bir anlaşmaya varmasını istiyoruz.'
Dagalo, Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk ve Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan'a da teşekkürlerini ileterek, ziyaretinin iki ülke arasında verimli olarak devam edeceğini düşündüğünü kaydetti.
İTTİFAK - AA
