Suriye sorununun çözümü için Türkiye- Rusya-Almanya ve Fransa liderleri İstanbul’da bir araya geldi. Çengelköy’deki Vahdettin Köşkü’nde gerçekleştirilen zirveden, siyasi çözüm için yıl sonuna kadar anayasa komitesi oluşturulması için ortak irade gösterilmesi kararı çıktı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ev sahipliğinde 2 saat 45 dakika süren zirvenin ardından Türkçe, Rusça, Fransızca, Almanca ve İngilizce olarak ortak bildiri yayınlandı. Daha sonra liderler ortak basın toplantısına geçti. İlk konuşmayı yapan Cumhurbaşkanı Erdoğan, özetle şunları söyledi: 'Sahada tam olarak ateşkesin sağlanması ve hâkim kılınması ile akan kanın bir an önce durdurulması hedefimiz var. Ayrıca Suriye halkının meşru talepleri doğrultusunda bir siyasi çözüme ulaşılmasını, böylece ülkede siyasi istikrarın sağlanması konusunda neler yapılabilir, bunları etraflıca ele alma fırsatını bulduk. Birçok ülke durumun vahametini, krizin etkileri kendi sınırlarına ulaşınca idrak edebilmiştir. Artık bu kayıtsızlığa bir son verilmesi gerekiyor. Bugün bizleri İstanbul’da bir araya getiren temel sebep, işte budur. Astana formatında yürütülen işbirliği uluslararası topluma örnek olmuştur. Bugün Fransa ve Almanya’nın da katılımıyla Astana’da yakalanan sinerjiyi daha da ileriye taşıyabileceğimizi gördük. İHTİLAFA ASKERİ ÇÖZÜM BULUNAMAZ Suriye’nin toprak bütünlüğü ile siyasi birliğine bağlılığımızı, ayrıca ihtilafa askeri yöntemlerle çözüm bulunamayacağına dair inancımızı teyit ettik. İdlib konusunda değerli dostum Putin’in gayretiyle imzaladığımız muhtıranın uygulanmasında sağlanan ilerlemeyi teyit ettik. Muhtıraya riayet edilmesinin, İdlib’teki mevcut ateşkesin korunması ve yeni bir insani krize mahal verilmemesi için taşıdığı öneme özellikle işaret ettik... Bu attığımız adımlardan tabii ki İran’ı da bilgilendireceğiz. TEHDİTLERİ BERTARAF EDECEĞİZ Anayasa komitesinin kuruluş sürecinin en kısa sürede şartları gözeterek, temennimiz odur ki yıl sonu itibarıyla tamamlanması çağrısında bulunduk. Suriye kaynaklı terör tehdidi toplantımızda ele aldığımız bir diğer önemli konuydu. Bu hususta gerek 4 ülke arasında, gerekse uluslararası toplum düzeyinde işbirliğinin artırılması noktasında mutabık kaldık. Türkiye 911 km’lik sınırı olması hasebiyle, Suriye’de yuvalanan terör örgütlerinden en fazla zarar gören ülkelerden biridir. Türkiye, ne sınırlarında ne de Suriye'nin herhangi bir bölgesinde terör gruplarının palazlanmasına müsamaha göstermeyecektir. Terörle mücadele kisvesi altında, sahada yeni emrivakilerin dayatılmasını da asla kabul etmeyeceğiz. Fırat’ın batısında olduğu gibi doğusunda da tehditleri kaynağında bertaraf etmeyi sürdüreceğiz. MÜLTECİLERİN GERİ DÖNMESİ Cumhurbaşkanı Erdoğan, zirvede, mültecilerin geri dönüş sürecinin uluslararası hukuka uygun olarak gönüllülük esasına göre, güvenli biçimde ve BM ile eşgüdüm halinde yürütülmesi gerektiği hususunda fikir birliğine vardıklarının da altını çizdi. 'YENİ BİR İNSANİ FELAKET OLMAMALI' Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıklamasının ardından konuşan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, "Suriye’deki siyasi sürecin daha hızlı ilerlemesi, yapıcı tavır sergileyen Suriye yöneticilerini bu sürece dahil etmeyi mümkün kılacak. Radikal unsurlar İdlib bölgesinden saldıracak olursa, Rusya bu durumda Suriye Arap Cumhuriyetinin bu terörün ortadan kaldırılmasına yardımcı olacaktır. Anayasa komitesi çalışmalarına başlamalı. Bu komite tüm Suriye toplumunu katmanları tarafından meşru olarak tanınmalıdır. Bu şekilde bu verimli olacaktır ve ihtiyaç duyulan Anayasa reformu yapılabilecektir' diye konuştu. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise şöyle konuştu: İdlib’te kalıcı bir ateşkesin tesis edilmesi son derece önemli. Rusya’ya , Suriye’deki rejim üzerinde baskı kurması konusunda güveniyoruz. Suriye’de çözüm, siyasi çözümden geçiyor. Rejim askeri olarak yeniden fetih anlayışında. Bu da istikrarı sağlamaz. Suriye halkı kendi geleceği hakkında söz hakkına sahip olmalı. Şeffaf ve özgür seçimlerin uluslararası gözetimde yapılması gerekiyor. Fransız lider Macron da mültecilerin durumuna ilişkin, "Bugün açık konuşmak gerekir, sığınmacıların ülkelerine geri dönmesi inandırıcı ve kapsayıcı olamaz, siyasi bir çözüm getirilmediği sürece" yorumunu yaptı. VERİMLİ ZİRVE OLDU Almanya Başbakanı Angela Merkel ise şunları söyledi: Son derece verimli bir zirve oldu. Farklı yaklaşımlarımız olsa da mutabık kalarak ortak bir bildirge yayımlayabildik. Bu da bizim ortak bir iradeye sahip olduğumuzu göstermektedir. Sadece askeri açıdan değil, siyasi açıdan bir çözüm bulmak gerekiyor. Suriye’de birçok insani felaket gördük. Yeni bir insani felaketlerin olmaması için elimizden geleni yapmalıyız. ESED BİZİM İÇİN MUTEBER DEĞİL TOPLANTI sonunda basın mensupları, liderlere Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın Suriye’nin geleceğindeki yerini sordu. Putin, 'Bizim ilkesel tutumumuz şu doğrultudadır. Suriye halkı kendi kaderini kendisi tayin etmelidir. Bugün şu veya bu şahsı görüşmedik. ' dedi. Putin, Anayasa Komitesi kurulması konusunda Esad’ı nasıl ikna edeceği sorusuna 'Meşru hükümete saygı duymaktan yola çıkarak ve muhalefetle verimli diyalog kurmakla, sonuç bildirisine de esas olan şartlar oluşursa, Anayasa Komitesi tamamen oluşturulacaktır' yanıtını verdi. Putin, İdlib'teki saldırıları engellemek için Türkiye ile işbirliğine devam edeceklerini de söyledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise, Esed’in durumun belirleyecek olanın tüm Suriye halkının iradesi olduğunu belirterek, 'Bize göre Esed bir milyona yakın vatandaşının maalesef hayatına kastetmiş bir insan konumundadır. Bize göre muteber bir konumda değildir. Nitekim şu ana kadar yaşananlar ortadadır. Hala oradaki katliamlar aynen devam etmektedir. Temennimiz odur ki artık bu süreç bitmiş olur' dedi. ERDOĞAN’DAN LİDERLERE KAŞIKÇI BİLGİLENDİRMESİ CUMHURBAŞKANI Erdoğan, zirve kapsamında yaptığı ikili görüşmelerde Cemal Kaşıkçı cinayetiyle ilgili liderlere bilgi verdi. Erdoğan, Suudi Arabistan Başsavcısının bugün Türkiye’ye geleceğini ve İstanbul Başsavcısı ile görüşeceğini belirterek, 'Emniyet, istihbarat, yargı teşkilatımız hepsi yoğun bir çalışma içinde olmuşlardır. Bu çalışmalar bitmemiştir. Bu çalışmalar aynı hassasiyet içinde devam etmektedir' dedi. Merkel de Kaşıkçı cinayetiyle ilgili, 'Faillerin ortaya çıkarılmasından sonra AB olarak Avrupa genelinde ortak değerler zeminimizde gerekenlerin yapılacağını taahhüt etmek isterim' dedi. Macron ise "Türkiye’nin şimdiye kadarki seferberliği son derece önemli. Soruşturmanın sonuna kadar gitmesi gerekiyor, hem olguların aydınlatılması hem de sorumluların ortaya çıkarılması için" diye konuştu. BOĞAZ MANZARALI İKİLİ TEMASLAR CUMHURBAŞKANI Tayyip Erdoğan, Suriye konulu dörtlü zirve öncesinde, zirveye katılan liderlerle ikili görüşmeler yaptı. Erdoğan, Vahdettin Köşkü’nde başlayan zirveden önce ilk olarak Almanya Başbakanı Angela Merkel’i kabul etti. Görüşme yaklaşık yarım saat sürdü. Daha sonra Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le bir araya gelen Erdoğan, mevkidaşıyla yaklaşık 45 dakika görüştü. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’la da yaklaşık yarım saat görüştükten sonra dörtlü zirvenin yapılacağı salona geçti. Görüşmelerde Türkiye’den Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar; Rusya’dan Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Almanya ve Fransa’dan özel danışman ve temsilciler yer aldı. Erdoğan, konuk liderlerle Vahdettin Köşkü’nde, İstanbul Boğazı manzarası eşliğinde sohbet etti. Liderler köşkün penceresinden bir süre İstanbul Boğazı’nı seyretti. Erdoğan, Putin, Merkel ile Macron köşkün bahçesinde de bir süre gezdi ve beraber fotoğraf çektirdi. KORUMA OTOPARKI ZİRVE sebebiyle Çengelköy ve çevresinde geniş güvenlik önlemleri alındı. Vahdettin Köşküne çıkan yollar trafiğe kapatıldı. Köşkün girişine zirveye katılan ülkelerin bayrakları asıldı. Zirveye Türk, Alman, Fransız ve Rus gazeteciler yoğun ilgi gösterdi. Yaklaşık 400 gazeteci zirveyi yerinde takip etti.