Gerçek gazetesi, Türkiye Sosyalist Partisi`nin gayri resmi yayın organı ve Türkiye`deki bağımsız sosyalist hareketin ilk günlük gazete teşebbüsüdür. Düzensiz çıkan gazete değişik zamanlarda ayrı ayrı üçdefa yayın hayatında yer almıştır.

  • Birinci çıkış: 7-25 Temmuz 1946 (Günlük)
  • İkinci çıkış: 15 Şubat-24 Mayıs 1950 (Haftalık)
  • Ü çüncü çıkış: 27 Eylül-19 Aralık 1950 (Günlük) olarak yayınlanmıştır.

Birinci çıkış 7-25 Temmuz 1946

Türkiye Sosyalist Partisi 4 Haziran 1946`da kuruldu. Bu tarihten bir ay kadar sonra 7 Temmuz 1946`da Gerçek gazetesi günlük olarak neşredilmeye başlanıyor. Tan gazetesinin yok olmasıyla Gerçek ve diğer sol yayınlar faaliyete başlıyor. Gazete 19 sayı neşredilerek 24 Temmuz 1946`da yayın hayatına ara veriyor.

Gerçek`in ilk yayınını yaptığı 1946`da belli başlı iki gazete var: Bunlar, Cumhuriyet ve Akşam. Cumhuriyet daha çok - tanımlamalar eksik olabilir - devlet yanlısı, Cumhuriyetçi, laik, imtiyazsız, sınıfsız, kaynaşmış bir kütle olan umdeyi temsil eden bir gazete. Necmeddin Sadak`ın çıkardığı Akşam gazetesi ise daha ilerici, devrimci ve sola yatkın. Metin Erksan`ın bana anlattığına göre öyle zamanlar olmuştur ki devlet memurları - bilhassa taşrada - Akşam`ı temkinle alırlarmış.

Gazetenin başyazarı Esat Adil`dir. Halk davası güden siyasi gazetenin başlığında siyah-beyaz harflerle 'Emeğe hak, Emekçiye hürriyet' ibaresi vardır. Dört sayfalık normal gazete boyunda yayınlanan gazete 15. Sayısında (20 Temmuz 1946) iki sayfa olarak çıkmıştır. Ayrıca o günkü başyazıyı 'Demokraside mabutlara yer yoktur' makalesiyle Mehmet Ali Aybar kaleme almıştır.

Gerçek gazetesinin birinci çıkışında Esat Adil`in yanı sıra Suphi Nuri İleri, Doğan Ruşenay (Hasan Tanrıkut), Fehmi yazıcı, Hasan Tanrıkut, Behçet Atılgan, Aziz Nesin, Rüştü Şardağ, Sebahattin Ali, Rasih Nuri İleri, Adiloğlu gibi yazarların imzalarıyla karşılaşıyoruz.

Gazete ilk çıkışında Demokrasi ve Hürriyet tartışmalarına büyük önem veriyor. Demokrasi ve Hürriyeti savunuyor. Bunun yanında sendikacılık, köylü meselesi, TSP programının yayını, sağ-sol partileri, sosyalizm ve Türkiye gibi konularda da yazılar neşredilmiş.

Gazete 21 Temmuz 1946 seçimlerini 'Türk demokrasisi bir kez daha hançerlendi' manşetiyle duyuruyor. Bilindiği gibi 21 Temmuz 1946 seçimlerini Cumhuriyet Halk Partisi kazanmıştı. 'Açık rey, gizli tasnif' usulüyle yapılan seçim o dönemde büyük tartışmalara sahne olmuştu. Gerçek gazetesi de bu tartışmalarda demokrasiden yana tavır koymak istemiştir. Çünkü seçimde onlara göre faşist uygulamalar uygulanmıştır.

Gerçek gazetesinin, seçim ve CHP hakkındaki görüşleri gazetenin sonunu hazırlamıştır. Gazeteye göre faşist seçim Birleşmiş Milletler camiasının müşahitleri huzurunda yenilenmelidir. Ayrıca diğer partilerin iştiraki ile Halk Partisine karşı bir cephe kurulmalıdır.

Gerçek gazetesi ilk çıkışının, son sayısında Demokrat Parti lideri Adnan Menderes`in 'Seçim emniyet ve namusu bütün memlekette ayaklar altına alınmıştır. İtham ediyorum, seçime fesat karışmıştır' sözlerini manşet yapmıştır. 24 Temmuz 1946`da sıkıyönetim komutanlığı, 'seçimle ilgili aleyhte yazılara, müsaade edilmeyeceğini ve bu yazılara karşı sıkıyönetim komutanlığının harekete geçeceğini' tebliğ ediyor.

Celal Bayar`ın beyanatına ek olarak 25 Temmuz 1946`da bu tebliğe de sütunlarında yer veren gazetenin o gün, birinci çıkışının son sayısı neşrediliyor.

İkinci çıkış: 15 Şubat-24 Mayıs 1950

Gerçek gazetesi yayın faaliyetine ikinci defa 15 Şubat 1950 tarihinde başlıyor. Aradaki dört yıllık sürede TSP`si ve mensupları yargılanmış ve beraat etmişlerdir. 14 sayı neşredilen Gerçek gazetesi bu defa haftalıktır. Gazete son sayısını 24 Mayıs 1950 tarihinde neşretmiştir.

Bu dönemde yine Cumhuriyet ve Akşam gazeteleri var. Bir de Hakimiyet-i Milliye`nin devamı olan Ulus gazetesi. Mavi antetle çıkan ve kendini sağda ifade eden Yeni İstanbul gazetesi de yayın hayatında.

Gazetede 15 Şubat 1950 tarihinde yer alan 'üçyıl sonra' isimli yazıdan 1946`daki birinci çıkışın asıl maksadı da anlaşılıyor. Buna göre 1946`daki Gerçek '21 Temmuz1946 seçim kampanyasına katılarak tarihi rolünü başarmış ve çok kısa sürmüş olan ömrünü, Türk milletinin selameti ve demokrasi mücadelesi uğruna harcamıştır.'

Gazete ikinci defa çıkışını 'refah, kültür, sağlık, adalet ve hürriyet nimetlerinden bütün halkın faydalanmasını temin etmek' olarak nitelendirmektedir. Gazetenin başyazarı Esat Adil Müstecabi de 'Davamız, idealimiz, rehberimiz' isimli başyasında demokrasi başta olmak üzere, yukardaki unsurları teyid etmektedir.

Gazetenin ikinci çıkışının teorik yönü, birinci çıkışa göre daha fazladır. İlk çıkıştaki gibi gazetenin fiyatı yine 10 kuruştur. Ancak dört sayfa olan gazetenin her bir sayfası yarım gazete sayfasına denktir. Gazetenin sağ üst köşesinde, 'davamız demokrasi, idealimiz sosyalizm, Rehberimiz milli realite' cümlesi yer almaktadır. Bu cümle aslında Gerçek gazetesi ve Türkiye Sosyalist Partisi`nin görüşlerini özetlemektedir.

Gazetenin sahibi ve yazı işleri müdürü olarak Orhan Müstecabi olarak görülmektedir. Yıllık 500 kuruş olan abone bedelinin altı aylığı 250 kuruştur. Dizgisi Rıza Koşun matbaasında yapılan gazete Gün matbasında basılmaktadır. Gazetenin idare yeri olarak da Ankara Caddesi No: 59/İstanbul adresi gösterilmektedir.

Gerçek gazetesinin ikici çıkışında Esat Adil Müstecabi`nin yanı sıra, Muammer Erol, M. Faiz Turhan, Orhan Müstecabi, Ali Ruşenoğlu (Hasan Tanrıkut), Mustafa Börklüce, Faik Muzaffer Amaç, Adiloğlu (Esat Adil), O. İnsancı (Orhan Müstecabi) ve Hasan Tanrıkut gibi imzalar yer almıştır.

Gazete Demokrasi, Hürriyet, Avrupadaki siyasi partiler, hayvan meselesi, Sabahattin Ali`nin öldürülmesi, Soyalizmin Ana Hatları, Adalet İstatistikleri, eğitim, Doğu-Batı, Batıcılık, dünyada işsizlik, sağlık meselesi, hayat pahalılığı, işçi, küçük esnaf ve köylü birliği, öğretim masrafları, işçi sınıfı, laiklik, insan hakları beyannamesi, demiryolları, aydın kişinin tarihi ödevi, çalışan nüfus, köylü ve işçi, ilerilik-gerilik, diyalektik materyalizm... gibi konulara sayfalarında yer vermiştir.

Gerçek gazetesi bu döneminde Amerika veya Rusya yanlısı bir tutumu benimsemekten ziyade, dengeli hareket etmek ve barışı korumak yönünde hareket etmiştir. Ancak yabancı sermayenin Türiye`ye girişine o dönemdeki bütün partiler gibi Türkiye Sosyalist Partisi de sıcak bakar. Hatta, kaynağı önemli değil, gelsin de, nereden gelirse gelsin, şeklinde bir tutumu benimsemektedir.

Gazete son iki sayısını 14 Mayıs 1950 seçimlerinden sonra 17 ve 24 Mayıs tarihlerinde yayınlar. DP iktidara henüz yeni geçmiştir. Hürriyet ve demokrasi nutuklarıyla iktidara gelen Demokrat Parti`den, Gerçek gazetesi umutludur. Ancak kuşkulu bir umuttur bu. Esat Adil, 17 Mayıs 1950`deki başyazısında: 'Bu demokratik bir gelişme olabilir. Ancak DP iktidar vasıtası olan demokrasi merdiveninin basamaklarına çifte nöbetçi dikmez ve siyasi hürriyetlere kement atmazsa' diyerek bu kuşkuyu dile getirmektedir.

Gerçek gazetesinin ikinci çıkışında tirajının kaçolduğu bilinmemekle beraber gazetenin İstanbul`un yanı sıra Bursa, Ayvalık, Malatya, Diyarbakır, Aydın, Ankara, Trabzon, İzmir, Balıkesir, Adana ili ile Bergama ilçesinde okuyucularının bulunduğunu yine gazetede yer yer yayınlanan 'açık muhabere' sütunundan öğreniyoruz.

Gerçek gazetesi ikinci çıkışında Abidin Dino`nun aktif olduğu Nuhun Gemisi ile karşılıklı tartışma,polemik ve suçlamalara girişmiştir.

15 Şubat- 24 Mayıs 1950 tarihleri arasında her çarşamba neşredilen haftalık Gerçek gazetesi, bir bakıma 27 Eylül 1950 tarihinde yayınlanmaya başlayacak olan ve üçay devam edecek günlük Gerçek`lerin provası mahiyetindedir.

Bir nevi üçüncü çıkışına hazırlıktır.

(Devam Edeceğiz)