`height=
Hz. Mevlânâ nın makâm-ı âlisi

Hz. Mevlânâ`nın sanduka pû şî desi İstanbul Beylerbeyi Sabancı Olgunlaşma Enstitüsü`nde hazırlanarak  Hz. Mevlânâ`nın 748. vuslat yıl dönümü olan 17 Aralık 2021 tarihinde Enstitü personeli tarafından sandukalarına yerleştirildi. 

Bu mühim projeyi gerçekleştiren İstanbul Beylerbeyi Sabancı Olgunlaşma Enstitüsü`ne kısaca nazar etmekte fayda mülahaza ediyorum.

Türkiye`de ilk kez 1945 te açılan, bugün ülkemizdeki 24 örneğinden biri olan İstanbul Beylerbeyi Sabancı Olgunlaşma Enstitüsü, 2 yıllık mesleki eğitim programı ve kısa süreli beceri eğitimleri veren, geleneksel Türk giyimi ve unutulmaya yüz tutmuş Türk el sanatları alanlarında araştırma, tasarım, üretim, tanıtım ve pazarlama çalışmaları yapan, döner sermayesi bulunan Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ne bağlı bir yaygın eğitim kurumu. 

Enstitü`nün kısa tarihçesi

Sultan Abdülaziz tarafından 1861-1865 yıllarında, dönemin müteahhit mimarlarından Sarkis Balyan a yaptırılan Beylerbeyi Sarayı nın Ağalar Dairesi şeklinde iki katlı inşaa ettirilen enstitü binası, Osmanlı döneminde yabancı konukların ağırlanmasında ve yaşanan bazı milli felaketlerde hastane olarak kullanılmış.

1923 ten itibaren Beylerbeyi İlkokulu adıyla hizmet veren bina, duvarlarında oluşan çatlaklar ve denize kayma tehlikesi nedeniyle Hacı Ömer Sabancı Vakfı tarafından 1986 yılında ilk mimarisine uygun şekilde yeniden inşa edilerek Milli Eğitim Bakanlığı na devredilmiş.

1988 yılında Beyoğlu Olgunlaşma Enstitüsü nün ek yerleşke talebine binaen enstitüye tahsis edilen bina, bir yıl sonra 'Sabancı Kız Teknik Öğretim Olgunlaşma Enstitüsü' adıyla müstakil olarak hizmete başlamıştır.

2012 yılında idari ve mali yönden Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ne bağlanan enstitünün adı' İstanbul Beylerbeyi Sabancı Olgunlaşma Enstitüsü'  şeklinde değiştirilmiş.

Enstitü Tasarımda Marka, Ü retimde Kalite, Eğitimde Öncü;

Geleneksel Sanatları, Özüne Uygun Olarak Geliştirmek, Eğitim ve Ü retim Yoluyla Gelecek Nesillere Aktarmak misyonuyla 9 yıldır faaliyette bulunmakta olan kurumun vizyonu 'Tasarımda Marka, Ü retimde Kalite, Eğitimde Öncü Olmak İçin Varız.' şeklinde belirlenmiş.

`height=
Pûşîdeler dualarla yenilendi.

İstanbul`dan Hz. Mevlânâ`ya vefâ;

Hz. Mevlânâ`nın sanduka pû şî desi 126 yıl sonra yeniden üretildi. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Konya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından başlatılan çalışmalar kapsamında, Hz. Mevlânâ`nın ve mahdumu Sultan Veled`in (ks)  sandukaları için İstanbul Beylerbeyi Sabancı Olgunlaşma Enstitüsünde yeni pû şî deler hazırlandı. 

Pû şî de örtü anlamına geliyor.

Pû şî de günümüz insanının pek fazla aşina olmadığı bir terim. Farsça örtü anlamına gelen pû şî de, sandukaları örtmek için kullanılan örtülere verilen isim. Arapça kutu, sandık anlamındaki sudû k kelimesinden gelen sanduka ise tabut şeklindeki mezar üstlerini ifade edip İslâmiyet`ten önce de var olan, kıymetli kişilere duyulan saygının bir göstergesi olarak, ölen kişinin kaftanı ya da devrin değerli kumaşlarının sanduka örtüsü olarak kullanılma geleneği, İslamiyet`ten sonra da kabul görerek uygulanmıştır.

İbn Battû ta seyahatnamesinde Anadolu`da sandukaların üzerlerinin değerli kumaşlarla örtüldüğünden söz eder. 

14. yüzyıl seyyahlarından İbn Battû ta Anadolu seyahat notlarında gezdiği şehirlerde türbelerde bulunan sandukaların üzerlerinin değerli kumaşlarla örtüldüğünü yazar. 1405`te Semerkant`ta Timurlenk türbesinde ve Kahire`de Memlû k sultanlarının türbelerinde de pû şî de uygulaması görülür.

Osmanlı Cihan Devleti`nde cenaze merasimlerinde ve daha sonra türbelerde padişah, valide sultan, şehzade ve devlet büyüklerinin sandukaları dönemlerinin en değerli kumaşlarıyla örtülmüştür.

Hz. Mevlânâ`nın pû şî desi 748. Vuslat yıldönümünde yenilendi.

Konya Mevlâna Türbesi`ndeki Hz. Mevlânâ Celâleddî n-i Rû mî `nin ve mahdumu Sultan Veled`in (ks) kabirleri için yeni pû şî deler üretildi. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Konya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünün başlattığı çalışmalar kapsamında, İstanbul Beylerbeyi Sabancı Olgunlaşma Enstitüsü`nde hazırlanan pû şî deler, Hz. Mevlânâ`nın 748. vuslat yıl dönümü olan 17 Aralık 2021 tarihinde Enstitü personeli tarafından sandukalarına yerleştirildi. 

Son pû şî deyi Sultan II. Abdülhamid yaptırmıştı.

Hz. Mevlânâ Celâleddî n-i Rû mî `nin ve Hz. Sultan Veled`in kabirleri üzerindeki mermer sanduka için Sultan III. Selim`in hazırlatmış olduğu pû şî denin yıpranması üzerine Sultan II. Abdülhamid tarafından 1895 yılında yeni bir pû şî de yaptırılmıştı. Dönemin sanat ve zanaatının önemli bir temsilcisi olarak 126 yıldır sanduka üzerinde duran pû şî de, Konya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü`nün yürüttüğü çalışma kapsamında yenisiyle değiştirilmek üzere yerinden kaldırıldı.

`height=
Hz. Mevlânâ nın ve Hz. Sultan Veled in pûşîdeleri

İki sanduka için iki ayrı pû şî de.

Kanuni Sultan Süleyman döneminde iki kabri birlikte örtecek şekilde yaptırılan mermer üzerine günümüzün Usta Mimarı Hilmi Şenalp tarafından kestane ağacından iki ayrı sanduka hazırlatıldı. Sandukalara örtülen yeni pû şî delerin üretimi için İstanbul Beylerbeyi Sabancı Olgunlaşma Enstitüsünde özel bir atölye kuruldu.    

Yeşil kadife kumaş üzerine sim iplikler kullanılarak sarma, tarama dikişi ve Maraş işi teknikleriyle işlenen pû şî delerin desenleri Mimar-Nakkaş Semih İrteş tarafından tasarlandı. Pû şî deler üzerine işlenen 'Yû nus Sû resi`nin 62. Â yet-i kerî mesi' ve Hz. Mevlânâ`nın sanduka pû şî desinin baş levhasındaki 'Besmele-i şerif' Hattat Hüseyin Kutlu tarafından celî sülüs yazı çeşidiyle kaleme alındı. 

Makine nakışında bir ilk.

9 aylık titiz bir çalışmanın ürünü olan pû şî delerin işlemesinde makine nakışı için ilk kez yapılmış bir uygulama olarak geleneksel usulle hazırlanan çirişli karton kullanıldı. Böylelikle pû şî deler üzerine işlenen yazıların desenden 2 mm. daha yüksek durması sağlandı.  

Ustalara selâm olsun!

Hz. Mevlânâ`nın sanduka pû şî desi 126 yıl sonra yeniden üretildi. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Konya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından başlatılan çalışmalar kapsamında, Hz. Mevlânâ`nın ve mahdumu Sultan Veled`in (ks)  sandukaları için İstanbul Beylerbeyi Sabancı Olgunlaşma Enstitüsünde yeni pû şî deler hazırlandı. 

Hakikatli ustalarımız sanat ve zanaatlarını ilmek ilmek dokurken aynı zamanda içinde bulundukları cemiyeti de güzelliklerle donatır. Böylelikle ustalarla biz, mesleği, sanatı ve hayatı kuşanmış oluruz. 

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Konya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü nezdinde projesi başlatılan ve İstanbul Beylerbeyi Sabancı Olgunlaşma Enstitüsü tarafından ilmek ilmek nakşedilen pû şî deler ecdadımıza gösterilen vefanın somut bir simgesi olarak asırlar boyunca zikrin hafisinin de cehrî sinin de dillenmekte olduğu Mevlânâ türbesinde ziyaretçilerine İslam-Türk sanatlarının müşahhas bir nişânesi olarak selâm verecek!

Teşekkürlerimizle;

Hakikatli ustalarımız Hattat Hüseyin Kutlu`ya, Mimar-Nakkaş Semih İrteş`e, Yüksek Mimar Hilmi Şenalp`e, Kültür ve Turizm Bakanlığımıza ve bahusus Beylerbeyi Sabancı Olgunlaşma Enstitüsü`ne ve Enstitüde Pû şî de Projesini başlatan dönemin sanat ve sanatkâr hâdimi müdürü Yusuf Gürlek e teşekkürü borçbiliyorum. Bu vesileyle Cağaloğlu Geleneksel Türk Sanatları Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi`nin müdürlük görevini üstlenen Yusuf Gürlek`e İttifak gazetesi camiası olarak başarılar diliyoruz.