Yıldız Holding Ramazan-ı Şerif ayının hilâlini Kadın Sanatçılar Esmâlar ve Hilyeler Sergisi`yle selâmlamıştı. Eşim, gazetemizin internet editörü, tezhip sanatkârı Özlem Gören ile birlikte hazırlamaya muvaffak kılındığımız, 30 kadın sanatçımızın 75 Esmâ-i Hüsnâ ve Hilye-i Şerî fe eserleriyle taçlanan Kadın Sanatçılar Esmâlar ve Hilyeler Sergisi`nin kataloğu için kaleme aldığım metinleri bir hafta boyunca İttifak Gazetemizin internet portalında ve İstanbul baskısında yayınladık. Bugün yazı dizimizin yedinci ve son bölümüyle huzurlarınızdayız.
Prestij kitapları gurusu Yüksel Yücel`in tasarımına imza attığı, 128 sahifelik sergi kataloğunu birkaçgün içinde sanatkârlarımızın adreslerine göndereceğiz inşallah. Bu süreçte sanatseverler de Yıldız Holding`i 0216 524 25 00 nolu telefondan arayıp randevu alarak ziyaret edebilecekleri sergi mekânından kataloğu edinme imkânına sahip olacak.
Yazı dizimiz, kataloğumuzda geçen kitap sanatları terimlerini ve bazı İslâmî tabirleri şerh ettiğimiz Kadın Sanatçılar Esmâlar ve Hilyeler Sergi Sözlüğü`yle nihayet buluyor. Sürç-i lisân ettiysek affola.
Sergimize birbirinden kıymetli eserleriyle katılan tüm kadın sanatçılarımıza ve sergi için bizlere kapılarını açan Yıldız Holding camiasına teşekkür ediyoruz.
Bu vesileyle iftarıyla, sahuruyla, orucuyla, teravih namazıyla, mukabeleleriyle, zekâtıyla, fıtır sadakasıyla, bin aydan hayırlı Kadir gecesiyle, hâsılı binlerce ilahi lütuf, rahmet ve bereketiyle idrak etmekte olduğumuz Ramazan-ı Şerif ayının iyiliğe, sağlığa, şifaya vesile olmasını niyaz ediyoruz. Baki selâm ve mevedded olsun efendim.
Kadın Sanatçılar Esmâlar ve Hilyeler Sergi Sözlüğü
 har: Hattatların kâğıdı yazıya ve tashihe elverişli hale getirmek için yumurta ve benzeri terbiye unsurlarıyla işlemeleri.
 sâr: Eserler. Eserin çoğulu.
Ayet-i Kerî me: Kur`ân-ı Kerî m`de sû releri meydana getiren Allah kelâmı.
B
Bulut: Türk tezyini sanatlarına Çin`den geçtiği kabul edilen, uygulamada buluta benzeyen bir motif.
C
Celî : Hüsn-i hat sanatında sülüs ve ta`lik yazı nevileriyle levha, kitabe ve mimari tezyinatta kullanılan kalın, büyük yazılar.
Cihâryâr-i güzin levhâları: Osmanlı cami mimarisinde Hz. Allah`ın, Efendimizin (s.a.v.), dört halifenin, Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin Efendilerimizin isimlerinin yazıldığı levhalar çaryâr, ciharyâr ve çeheryâr şeklinde de ifade edilmektedir.
Ç
Çintemani: Eski Türk asırlarında bir nevi güçve bereket sembolü olarak telakki edilerek yan yana uzanan, kısa dalgalı çizgiler. Biri üstte, ikisi altta bulunan yuvarlak benek motifi.
E
Esmâ-i Hüsnâ: Allah`ın varlığına, birliğine, kudret, azamet ve hâkimiyetine, zâtına ve sıfatlarına işaret eden ve yalnızca Allah`a ait olan en güzel isimler;
Ezkâr: Zikrin çoğulu.
F
Ferman: Dî vân-ı Hümâyun`da alınan kararlara istinaden yazılan, üzerinde tuğra bulunan padişah emir ve hükümleri.
G
Geçme: Süsleme sanatlarında belirli bir düzen içerisinde yerleştirilen noktalar ve bunları birbirine bağlayan çizgilerle oluşturulan motif.
Gülnuş Emetullah Valide Sultan Çeşmesi: 18`inci yüzyılda Ü sküdar Yeni Camii`nin (Gülnuş Emetullah Valide Sultan Camii) avlu kapısının bitişiğinde Sultan III. Ahmed`ın validesi Gülnuş Emetullah Sultan adına yaptırılan ve Lâle Devri`nin tüm sanat birikiminin mermere yansıtıldığı âbidevî sanat eseri.
H
Hadis-i Şerif: Sevgili Peygamberimizin (s.a.v.) mübarek sözleri, davranışları ve tasvipleri.
Halkâr: Tezhip sanatında bir boyama tekniği. Genellikle iki boyutlu olarak çizilen, hatâî lerden oluşan stilize çiçek desenleriyle altın bezemesi.
Haşyetullah: Allah korkusu.
Hat: Çizgi, yazı ve yol mânâlarını hâvî 'hatt' kelimesinden neş`et eden 'hat', İslâm yazısını estetik kaidelerle güzel yazma sanatı. Hüsn-i hat da günümüzde güzel yazı anlamında kullanılmaktadır.
Hatâî : Kaynağı Doğu Türkistan illeri olan, stilize edilmiş bitki motiflerine verilen genel isim.
Hilye-i Şerife: Sevgili Peygamberimizin (s.a.v.) özelliklerini anlatan güzel yazıların belli bir tertip içerisinde tezyin edilerek levha haline getirilmesi.
İ
İcazetname: Hüsn-i hat sanatı bağlamında yazı mesleğini icra etmek ve öğretmek için hocanın, yetişmiş talebesine verdiği izin, yetki belgesi.
K
Kâtip: Yazı hizmetleriyle görevli olan kişi, yazıcı.
Ketebe: Hattatların eserlerine imza koydukları bölüm.
Keşî de: Hüsn-i hatta satırlarda bazı harflerin kompozisyona uygun olarak uzatılıp çekilmesi.
Katı: Sözlükte 'kesmek' anlamına gelen katı (kat) kâğıt veya deri üzerine çizilmiş yazı, motif yahut bir şekli oyup çıkararak bir başka kâğıt ya da deriye yapıştırmak suretiyle gerçekleştirilen bir sanatın adıdır.
Kıt`a: Tezhipli, manzum, küçük, hüsn-i hat örnekleri.
Kubur: Osmanlı asırlarında hattatların kalemden kâğıda kadar yazı malzemelerini içerisine koyarak muhafaza ettikleri, dar, uzun, içi boş silindir kap. Günümüzde kuburlar daha çok hüsn-i hat ve ebru kâğıtlarının muhafazası için kullanılmaktadır.
Küttâb: Yazıcılar. Kâtibin çoğulu.
M
Medreset`ül-Hattâtî n: 1915-1936 yılları arasında Bâbıâli`de kitap sanatlarının tedrisatı alanında hizmette bulunan sanat eğitim kurumu.
Minyatür: El yazması kitaplar ve müstakil levha ve sair satıhlar üzerine küçük nakışlarla yapılan ince, renkli, sanatlı tezyinat.
Murakkaa: Yazı ve tezyinata uygun kâğıtların suyolları gözetilerek üst üste yapıştırılması suretiyle elde edilen mukavva.
Mushaf-ı Şerif: Sahife haline getirilmiş Kur`ân-ı Kerî m.
Münhani: Kelime anlamı olarak kavis ve eğri manalarını ifade eder tezhip sanatında bordür ve müstakil çizgileri ifade eden sanat terimi.
N
Nakkaş: Kitap ve mimari unsurların tezyinatını tasarlayan sanatkâr.
R
Rû mi: Selçukluların Türk tezyinat tarihine armağan ettikleri tepelik, orta, bağ ve çeşitli kollardan meydana gelen, günümüzde de sıklıkla kullanılan süsleme formu.
S
Sahâbe: Sahip çıkan kişiler, arkadaşlar, yârenler... Peygamberimizin (s.a.v.) sohbetinde bulunan arkadaşları. Çoğulu ashâb, tekili sahâbi.
Sazyolu: Nakkaş Şah Kulu tarafından Topkapı Sarayı Nakkaşhanesi`nde geliştirilen tezyinat unsuru.
Serlevha/Serlevha tezhibi: Başlık tezhibi. Yazma eserlerin ilk sayfaları. Mushaf-ı Şeriflerde Fatiha Sû resi ile Bakara sû resinin ilk beş ayet-i kerimesinin bulunduğu yoğun tezhipli iki sayfa.
Seren: Kef harfinin üst çizgisine verilen isim.
Sernakkaş: Baş tasarım ustası.
Ş
Şark Tezyini Sanatlar Mektebi: Harf devriminin ardından kapatılan Medreset`ül-Hattâtî n`in yerine, Bâbıâli`de, aynı binada hizmetlerini sürdüren sanat eğitim kurumu.
T
Tezhip: Arapça zeheb kelimesinden türemiş olup lügat itibarıyla altın, altınlama, altınla yapılan tezyinat manasında kullanılmaktadır. Türk-İslâm sanatlarında altınla yapılan süslemeleri ifade eder. Tezhip sanatında, altın ve su bazlı boyalarla dini, edebî ve ilmî el yazması kitapları, yazı, levha ve albümler ile ferman, tuğra ve kitap kapları süslenir.
Tesmiye kılınmak: İsimlendirilmek.
Topkapı Sarayı Nakışhanesi: Fatih Sultan Mehmed Han`ın Osmanlı Cihan Devleti`nin kitâbiyât hizmetlerini yerine getirmek üzere Türk-İslâm coğrafyasındaki sanatkârları bir araya getirerek Topkapı Sarayı`nda teşkil ettiği sanat ve irfan ocağı.
Topkapı Sarayı Yemiş Odası: Topkapı Sarayı`nın Harem dairesinde Sultan III. Ahmed için hazırlanan, zeminden duvarlarına ve tavanına kadar Türk tezyini sanatlarının şaheser örneklerinin bulunduğu mekân.
Tuğra: Oğuz Türklerinin hakanlarından Osmanlı sultanlarına kadar Türk devletlerinin başkanlarını temsilde kullanılan yazılı işaret ve alâmetlere verilen isim. Bilinen ilk Osmanlı tuğrası, Orhan Gazi tarafından 1324 tarihinde verilmiş bir vakfiye üzerinde bulunmaktadır.
V
Verrâk: Kitap sanatlarıyla uğraşan meslek erbabı.
Z
Zikir: Kavlen, fiilen ve amelen Allah`ı hatırlamak.
BİTTİ
