Kübra Karakaya ebru sanatımızın hizmetine râm olan ve kadim sanatta esâmesi okunmaya başlanan ebrucularımızdan biri. Ebru ustası Uğur Taşatan`dan icazet alan Karakaya Biksad`da ebru sevdalılarına ders veriyor.
Kübra Karakaya`dan önce tekne arkadaşı Dilek Kayır ile yine bu platformda ebru üzerine söyleşmiştik. Dilek Hanım sohbetin bir yerinde 'Arkadaşım Kübra Karakaya benden daha önce icazet almıştır, önce kendisiyle mülakat yapmanız kanaatimce vakıa mutabık olabilir' dedi. Günümüz sanat camiasının işte bu düşünceye, hakikatli bir usta marifetiyle sanatın irfan mektebinin mânâya bakan yönünden devşirilen bu iradeye ihtiyacı var. Meraklıları araştırsın, işte bu talebe î sâr deniyor.
Böylesi bir girizgâhtan sonra sanatkâr Karakaya ile ebru yolculuğu ve Nakş-ı Ber-Ab sergisi üzerine yaptığımız hasbihâle geçebiliriz;
Kübra Hanım siz tanıyabilir miyiz?
Elbette; Aslen memleketim Erzurum olmakla birlikte 1988 yılında Kocaeli`nde doğdum. Liseden mezun oldum. 2012 yılında uygulamalı Türk İslâm Sanatları Kütüphanesi`nde Uğur Taşatan hocam ile ebru eğitimine başladım. 2016 yılı mayıs ayında Alparslan Babaoğlu ve Uğur Taştatan`dan icazetnamemi aldım. Halen hocalarımla beraber ebru çalışmalarımıza devam etmekteyim. Evli ve bir kız çocuk annesiyim.
Geleneksel sanatlar ile nasıl bir ünsiyet kesbettiniz?
Geleneksel sanatlarımız bizimdir. Örneğin hat sanatı inancımız gereği yapı taşı olan Allah kelâmının en güzel şekilde yazılması için vardır. Tezhip, ebru gibi sanatlar Kur`an-ı Kerim`i tezyin etmek için varlık sahasına çıkmıştır. İnsanın kendinden olan ile, kültürüne ve inancına ait olanla ünsiyet keşfetmesi olağandır.
Ebrunun var olma amacı beni cezbetti
Ebru ile ünsiyet sağlamak bu bağlamda açıklanabilir. Kültürümüzün önemli bir parçası olan, Türk İslâm sanatlarında ebrunun var olma sebepleri ve amacı beni cezbetmiştir.
Ebru ile nasıl tanıştınız?
Geleneksel Türk Ebrusu ile uygulamalı Türk İslâm Sanatları Kütüphanesi`nde tanıştım. Ebru sanatına olan merakım ile birlikte en doğru şekilde nerede öğrenebilirim diye uzun bir araştırma sonucu Uğur Taşatan hocamla tanıştım ve kendisinde ders almaya başladım. Geleneksel Türk Ebrusu hocamdan en doğru şekliyle öğrenip aktarmayı düstû r edindim.
İslâm sanatlarında sanat araçtır
Türk Ebru denildiğinde ne anlaşılmalıdır?
Ebru sanatı dâhil tüm İslâm sanatlarında sanat araçtır. Bu bakış açısıyla sanat Allah rızasını kazanmak için icra edilir. Türk ebrusu denilince anlaşılması gereken diğer bir husus da ustaya tabi olmaktır, ustası bu sanatı öğrenemeyiz, bu İslâm sanatlarının doğasına aykırıdır. Türk ebrusunda üsluplaştırma vardır. Ebru da batı sanatlarında olduğu gibi gördüğünüzü birebir resmedemezsiniz. Türk İslâm sanatlarında güzeli yakalamayı çalışırız. Türk ebrusu denilince bilinmesi gereken diğer husus ise ebrunun kullanım alanıdır. Ebrunun da gayesi tıpkı tezhip sanatı gibi, diğer geleneksel sanatlarımız gibi Allah kelâmını en iyi bir şekilde tezyin etmektir.
Ebru kâğıt bezeme sanatıdır
Bu bağlamda klasik ebruyu nasıl tanımlarsınız?
Klasik sanatlarımızdan olan ebru bir kâğıt bezeme sanatıdır. Kâğıt sanatlarımızın bir kolu olan ebru kıvamı artırılmış su üzerine fırça ile serpilerek desenler oluşturulacak şekilde icra edilir. Bu oluşan desenler kâğıda çekilerek kağıt bezenir. Bir ebrunun klasik olması bizden öncekiler gibi yapılması gerekir.
Klasik ebrunun üstadları;
Klasik ebrunun üstad-ı azamları Şeyh Sadık Efendi, İbrahim Edhem Efendi, Necmeddin Okyay, Mustafa Düzgünman ve Alparslan Babaoğlu`dur. Battal ebru, hatip ebru ve çiçekli ebrular klasiktir. Geleneksel Türk ebrusunun müfredatında battal ebru, gel git ebru, bülbül yuvası, hatip ebrusu ve çiçekli ebrularda vardır.
Battal, ebrunun üniversitesidir
Battal ebru, ebrunun hem ilk mektebi hem de üniversitesidir.
Başlangıçtan icazet alıncaya kadar ebru eğitim çalışmalarınızı kısaca özetler misiniz?
Hocamın kapısını çaldığımda klasik ebruya dâhil bir bilgim yoktu. Kendisi bana klasik ebrunun ne olduğu ve nasıl bir yol izleyeceğimiz anlattı. Ben de bismillah dedim ve tekne başına geçtim. Dört yıl hocam ile birlikte çalışmalarım devam etti ve bir gün benden bütün ebru çeşitlerini çalışmamı istedi, ben de kendisine çalışıp götürdüğümde icazet vermek istediğini belirtti ve daha sonra Alparslan Babaoğlu ve Uğur Taşatan hocamın imzası ile icazetnamemi aldım. Şuan da evdeki atölyemde çalışmalarıma devam ediyorum.
Ebru sanatında icazet sanatkâra ne tür sorumluluk yüklüyor?
Ebruda icazet ebrucuya hangi çizgide yürümesi gerektiğini söyleyen belgedir. Asıl bundan sonra o meşakkatli yol başlamaktadır. Bu çizgiden çıkmadan o yolda yürüyebilmeyi muhafaza etmeye çalışmak oldukça zorlu bir süreçtir. Tüm davranışlarınızla, yaptığınız ebrularınızla hocanızı temsil ediyorsunuz. Bu yüzden atılan her adımda hocam ne der diye düşünmek gerekir.
Hocanızın gittiği yol yolunuzdur
Uğur hocadan ebru sanatının incelikleri dışında sanatın hâl boyutuna dair neler öğrendiniz?
İllâ edep illâ edep. Bizim sanatlarımızda ustaya tabi olmak, teslimiyet esastır, çünkü bizim sanatlarımız meşk usulü ile öğrenilir. Hocanızın gittiği yol yolunuzdur, hocanıza teslimiyet vefât ettiğinde bile devam eder, hocanız sizin ailenizdir.
Sadık Efendi`den Mustafa Düzgünman`a Alparslan Babaoğlu`ndan Uğur Taşatan`a kadar usta ebrucular hep erkekler arasında temayüz etmiş. Son yirmi yıla baktığımızda kadınları da yoğun bir şekilde tekne başında görüyoruz. Ebrunun kadınlara bakan, cezbeden yönlerini dair düşüncelerinizi öğrenmek isteriz.
Bu soruya feminen yönlere kaymadan ortada bir cevap vermek gerekirse hanımların geçtiğimiz yüzyıla nazaran günümüzde ebruya yönelmesinin etkili en önemli sebebi hanımların iş hayatında ve sosyal hayatta daha etkili ve yetkili hâle gelmesidir diyebilirim. Tabii, ebrunun su üzerinde yapılıyor olması suyun dinginlik verici yanının kadınların mizacına daha yatkın olması, ebrunun sabır ve ince ruh gerektirecek bir sanat olmasının hanımların fıtratıyla örtüşüyor olması ebrunun kadınlara bakan diğer tarafları olabilir. Kültürel mirasın kaybolması endişesi kadınlarda sanata sahip çıkma, öğrenme ve gelecek nesillere aktarma kaygısını doğurmuştur.
Biksad`da ebru dersleri veriyorsunuz. Ebru ders müfredatı hakkında bilgi verir misiniz?
Hem çocuklara hem yetişkinlere ders veriyoruz, fakat dersin işleyişinde herhangi bir ayrım yoktur. Geleneksel Türk ebrusuna dair hocalarımdan ne öğrendiysem aynen nakletmeye çalışıyorum. Zemin ebrusuyla başlayıp ardından battal ebru, hatip ebru çeşitleri ve çiçekli ebrular ile devam eden bir müfredat işliyoruz.
Ebru sanatına ilgi duyanlar size, derneğe nasıl ulaşabilirler?
Biksad`ın resmi web sitesinden, sosyal medya hesaplarından bana ve derneğe ulaşabilirler.
İki ay önce Yeni Cami Hünkâr Kasrı`nda Nakş-ı Ber-Ab sergisini düzenlediniz. Sergiye dönüşler nasıl oldu?
Kasım ayında Nakş-ı Ber-Ab adlı sergimizin açılışını gerçekleştirdik. Başından sonuna kadar destekleriniz esirgemeyen hocam Alparslan Babaoğlu ve Uğur Taşatan hocama teşekkürü bir borçbilirim. İlk sergimiz olması dolayısıyla oldukça heyecanlıydık, bu aşamada da Alparslan Babaoğlu hocamız açılışı gerçekleştirdi. Sergimizde katılım oldukça güzeldi ve olumlu sonuçlar aldık.
Bu ilgiyi nasıl telif ediyorsunuz?
Sergiye katılım gösteren tüm sanatseverlere çok teşekkür ediyorum. Umarım her daim hocamızı onurlandırıp daha nice sergiler açmaya muvaffak kılınırız.
Sizin ilave etmek istediğiniz hususlar nelerdir?
Beni yetiştiren, her konuda desteğini esirgemeyen hocama ve bu sergi sürecinde başından sonuna kadar yanımda olduğu için eşime çok teşekkür ederim.
İlginiz için teşekkür ederim.
Asıl ben teşekkür ederim.
