Herkesin doğuştan var olan (fıtri) ve sonradan geliştirdiği (müktesep) kabiliyetlerine uygun mesleği seçmesi, işgücünün meslekler arasında uygun olarak dağıtılmasına bağlıdır.
Emeklerini ilk defa iş piyasasına arz edenlerin kabiliyetlerine uygun arzuladıkları işlerde çalışabilmeleri önemlidir. Bu husus, mesleğe yöneltme olarak bilinmektedir.
Nüfusumuzun önemli bir kesimini çocuklar ve gençler oluşturmaktadır. Bu sebeple okullardaki eğitim programlarından başlamak üzere gençlerin hangi mesleklere yöneltilmesi gereği önem taşımaktadır.
Mesleğe yöneltme çalışmalarını eğitim danışmanları, öğretmenler, doktorlar veya okul doktorları yürütürler. Bu çalışma ile çocukların kabiliyetleri değerlendirilerek yönlendirme yapılır hangi mesleğe gireceği veya okula devam edeceği belirlenir.
İşgücünün niteliğinin ve etkinliğinin artırılmasına da mesleki eğitimle ifade edilir. Teknik ve mesleki okullar, mesleki kurslar, çıraklık eğitimi ve sanayide iş başında eğitim mesleki eğitim metotlarıdır.
Ü lkemizde nüfusun nitelikleri ile ilgili tespitler yeterli değildir. Nitekim 1990 yılında nüfus sayımı yapılarak nüfusun özellikleri (iş, eğitim ve medeni durumları) tespit edilmişken 2000 nüfus tespitinde bu özellikler belirlenmemiştir. Dolayısıyla ülkemizde olduğu gibi Konya daki nüfusun nitelikleri hakkında detaylı bir araştırma ve bilgi yoktur.
Konya da, kırsal kesime bağlı olan nüfus yüksektir. Bunda tarım kesimi nüfusun ağırlığının büyük etkisi vardır. Kırsal kesimde mesleğe yöneltme ve mesleki eğitim yok denecek düzeydedir. Bu sebeple niteliksiz işgücü (her işi yaparın diyenler) fazladır.
İktisadi kriz, en fazla bu kesim üzerinde etkili olmaktadır. Kentsel kesimde de mesleki eğitim nitelik bakımından düşüktür. Nitekim Konya da yerel gazetelerden aranan işçilerin nitelikleri ile ilgili derlemelere göz atıldığında, niteliksiz eleman ihtiyacının çok az olduğu görülecektir.
Günümüzde öğrencilerin büyük bir kısmı üniversite tercihlerini kendi ilgi ve kabiliyetlerinden ziyade mezun olunca iş bulabilme, ailelerinin beklentilerini karşılama ve yapacağı işin statüsü gibi hususlara bakarak belirlemeye çalışmakta. Okuduğu bölümden memnun olmayanların ve mezun olunca kendisine uygun iş bulamayanların sayısı ise her geçen gün hızla artmakta.
Diğer taraftan pek çok kişi sevmediği mesleği yaparak hayatını çileye dönüştürmüş durumda ve mutsuz . Başarıya ulaşmada da zorlanmakta.
Ü lkemizde gençlerin bir şekilde çok erken yaşlarda mesleki kararlar vermeleri gerekiyor. Bu tercihleriyle de Lisede, ortaokulda belli dersleri seçip belli dersleri almamaları gündeme gelmekte.
Her yıl üniversitelerden binlerce genç mezun olmakta bunların bir kısmı mezun olduklarında ne yapacaklarını bilmemekte.
Gece gündüz çalışarak YKS`de başarılı olan öğrenciler ise işe başladıklarında genellikle risk ve sorumluluk almayan, sosyallikten uzak, okumayı sevmeyen ve dış dünyaya genellikle kapalı kişiler olarak karşımıza çıkıyor. Bu cevherlerimizin sınav yolculuğu ise hiçbitmiyor. Bu sefer çalıştığı kurumda aday memurluktan memurluğa, uzman yardımcılığından uzmanlığa, müfettiş veya kontrolör yardımcılığından müfettiş ve kontrolörlüğe geçmek için sınavdan sınava koşuşturuyorlar.
Meslek seçimi yaşam biçimi seçmektir. Meslek seçimi kişinin şuanki durumundan ideal olmak istediği duruma nasıl ulaşacağı sorusuna verilen cevaptır.
Seçeceğiniz meslekle ilgili o mesleği yapan birilerinin tecrübelerini dinlemek ,bilgilerinden yararlanmak önem taşımaktadır. Meslek ve üniversite seçimini öncelik sırasına koyarsak meslek secimi önde gelmeli ve sonrasında iyi bir eğitim verecek üniversite düşünülmelidir.
Günümüzde eğitim sistemi ,ailelerin bilinçli olmaması ülke gerçeklerinin dikkate alınmaması, öğrencinin yeteneklerinin yeterince araştırılmaması meslek seçiminde yanlış tercihler yapılmasına neden olabiliyor.
Meslek seçiminde tarzınız
İçe dönük insan odaklı mı,
Yer odaklı mı,
Dışa dönük insan odaklı mı,
Sezgisel mi,
Mantıksal mı,
Önce buna karar vermelisiniz.
Bu konuda sizi gözlemleyen en yakınlarınızın dostlarınızın, arkadaşlarınızın fikirleri, gözlemleri önem taşır.
Geleceğin meslekleri nedir?
Mesleklerin gelecekleri nasıl olacaktır?
Türkiye`de değişen ekonomik, sosyo kültürel şartlar kişinin üniversite bitirdiği alan dışında sektör ve işlerde çalışmasına sebep olabilmekte ve çalışma yaşamı boyunca birkaçmesleği icra edebilecek donanım ve yatkınlığa ulaşmasını gerekli kılabilecek gibi görünmektedir.
Türkiyede ekonomiyi, sektörleri ve iş güçü piyasasını tanımak 5-10 yıl sonra hangi mesleklere daha çok gereksinim olacak araştırmanız gerekli. Bu konuda rehberlik merkezlerine, rehber öğretmenlerinize, İşkur ve internet vasıtası ile tercih ve üniversite sitelerinden yardım almanız gerekmektedir.
Yanlış meslek seçiminde
Ailelerin aşırı yönlendirmesi,
Çevreden etkilenme,
Kişinin yeteneklerini tanımamış olması,
Önemli nedenler olarak sayılabilir.
Meslek seçiminde ve tercih yaparken dikkat etmeniz gereken noktalar ise
Ü niversitelerin bağımsız kurumlarca yayınlanan kriterlere göre belirlenmiş performans sıralamalarına bakmanız,
Ölü tercih denilen tercih hatasını yapmamanız ,
Geçen yıl yerleşenlerin binlik sıralamalarını dikkate almanız,
Puan sıralamalarına dikkat ederken daha cok iştediğiniz bölümleri daha üst sıralarda ısrarla yer vermeniz,
Ü niversitelerin bölümlerinin donanım, laboratuvar ve eğitim kalitelerini incelemeniz,
Meslek tercihlerinizde yeni mesleklere yeni disiplinlere yer vermeniz,
Moda meslekler diyebileceğimiz revaçtaki meslekler her 10-15 yılda bir değişiklik göstermekte olup bunları incelemeniz
Yeteneklerinize uzak olanlarını sırf popüler olduğu için seçmemeniz gerekir.
Ü niversite eğitimi alacağınız şehirde burs, yabancı dil eğitimi alabileceğiniz imkanların olup olmaması ve memleketinize de çok uzak olmaması diğer faktörler olarak dikkate alınmalıdır.
Tercihlerde meslek alanının diğer meslek alanlarıyla ilişkisi istihdam imkanı
Gelişim ve teknolojiye yatkınlığı ülke ve dünyadaki geçerliliği gibi kriterler üzerinde önemle durulması gereken hususlardır.
Geçtiğimiz yıllarda bir tv kanalı üniversite adaylarına 852 bin adayın durumu ile ilgili internet ve mail yoluyla anket yaptı ve neden tercih yapmadıklarını sordu. Buna göre, ankete katılanların yüzde 65 i puanı tutmadığı için devlet üniversitelerini tercih etmedi. Yüzde 52 si de yüksek ücretler nedeniyle vakıf üniversitelerini seçmedi. O yıl LYS de 852 bin aday hiçbir üniversiteyi tercih etmedi. Ü stelik tercih hakları varken. Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK)de bu öğrencilerin neden tercih yapmadığını belirlemek için bir anket yaptı. Öğrencilerin internet üzerinden ya da mail yoluyla katıldığı anket sonuçlarını YÖK açıkladı. Önce adaylara üniversite tercihlerini neyin belirlediği soruldu. Ankete katılanların yüzde 65 i iş bulup bulmama kaygısına göre tercihlerini belirlediklerini söyledi. YÖK öğrencilere neden devlet üniversitelerini tercih etmedikleri sorusunu da yöneltti. Buna göre adayların yüzde 65 i puanları yetmediği için, yüzde 27 si iş bulamama kaygısı, yüzde 13 ü de üniversite kalitesine ilişkin kaygılar nedeniyle tercih yapmadı. Vakıf üniversitelerinin tercih edilmemesinin en önemli faktörü ise yüksek öğrenim ücretleri. Adayların yüzde 52 si vakıf üniversitelerini pahalı buluyor. YÖK ün araştırmasında adaylara neden meslek yüksek okulları ile açık öğretimi tercih etmedikleri de soruldu. Buna göre, adayların bu okulları tercih etmeme nedenleri arasında ilk sırada iş bulma imkanının kısıtlı olması, ikinci sırada meslek yüksek okulları ile ilgili olumsuz algı, üçüncü sırada da bölümlerle ilgili yeterli bilginin olmaması yer aldı.Araştırmada YÖK ün değerlendirmeleri de yer aldı. YÖK, adayların yeterli puanı alamadıkları kaygısı ile devlet üniversitelerini tercih etmemelerini bilinçli tercih yapılmasının göstergesi olarak yorumladı.
En stresli meslekler sıralayacak olursak
Askerlik
İtfaiyecilik
Pilotluk
Polislik
Etkinlik organizatörlüğü
Halkla ilişkiler temsilciliği
Ü st düzey Şirket yöneticiliği
Radyo TV yayıncılığı
Gazete muhabirliği
Taksi şoförlüğü
'Kıymet bilmeyen milletlerde kıymet yetişmez ve kıymet yetiştirmeyen milletlerin kıymeti olmaz.'
Cemil Meriç
