Balat semti Fener, Fener Rum Patrikhanesi ya da dünyada bilinen adıyla Constantinopolis Ekümenik Patrikhanesi ve Bulgar Kilisesine ev sahipliği yapan bir semt. Fener Rum Patrikhanesi ve Aya Yorgi Patrikhane Kilisesi (St.George), Haliçkıyısında Fener semtinde bulunuyor ve aynı avluyu paylaşıyorlar. Fener Rum Patrikhanesi, halen dünyadaki 250 milyon Ortodoks Hristiyanların ruhani önderliğini yapan, Ortodokların dünyadaki merkezi konumunda olmasının yanında Fener`e komşu Balat semti de, renkli dar sokakları ve yokuşlarına serpilmiş etkileyici cafe ve restoranları, antika ve vintage dükkanları, cami, Sinagog ve Kiliseleri ile yine Fener gibi İstanbul`un gezilecek yerleri içinde farklı bir yere sahiptir.
Yine Fener semtine yakın bir konumda Haliçsahilinde sahilde yer alan ve aynı zamanda Demir Kilise olarak da bilinen Bulgar Kilisesi (Aya İstefanos/Sveti Stefan), altın sarısı işlemeleri ve mimari görünümü bölgenin önemli tarihi eserlerinden biridir .
Diğer önemli bir tarihi eserde Moğolların Meryem Ana Kilisesidir. (Kanlı Kilise)
Adını Fener Rum Lisesi gibi kırmızı tuğlalarından Kanlı Kilise ismini almış! Aslında kilisenin bulunduğu bu tepe üzerinde başka kiliseler varmış ama zamanla yangınlarda yok olmuş.
Bizans İmparatoru VIII. Mihail Paleogolos kızı Maria yı dönemin kudretlileri olan moğollara gelin olarak Asya ya gönderir. Zavallı Maria diplomatik bir kurbandır. Az gider uz gider savaş, kış, kuşatma derken Moğol Hanı Hülagü ölür. Hülagü nün ölümünün ardından maksat gerçekleşsin diye Hülagü Han ın 30 yaşındaki oğlu Abaka Han ile evlenmek üzere iken Maria Constantinapol ü çok özler ve geri döner. Gençken rahibe olmak istemiştir. Ve tüm servetini Fener deki bu tepenin etrafındaki bağ, bahçe, tarla ne varsa satın alarak buraya bir kiliseye yaptırır. Maria Paleogina rahibe gibi yaşar ve kiliseyi Meryem Ana ya ithaf eder. İşte kilise prenses Maria nın Moğolistan maceralarına atfen Moğol Kilisesi olarak anılır.
İstanbul un fethinin ardından Fatih Sultan Mehmet in fermanı ile Moğol Kilisesi, kilise olarak hizmet etmeye aralıksız devam eden tek mabettir. Oğul Sultan II. Beyazıt da bir fermanla kilisenin ortodoks toplumuna hizmet etmesi için izin verir.
Semtte ayrıca Ayios Strati Ortodoks Kilisesi bulunur. Semtteki başlıca cami Mimar Sinan ın eseri olan Ferruh Kethüda Camii dir. Caminin az ilerisinde ise aslen bir Rum Ortodoks kilisesi olan ama 1629 da Ermeni-Gregoryen toplumuna verilen Surp Hreşdegabet Kilisesi bulunur.
Fener-Balat yazımıza Maraşlı Rum İlköğretim Okulu ile son verelim. Çünkü Fener-Balat`ı gezilecek o kadar yer var ki!
Odesa Şehri Belediye Başkanı Grigoris Maraslis Fener`e kendi adıyla anılacak bir okul yaptırmak istemiş. Neo-Klasik üslupta, Korint sütunlu, üçgen alınlıklı, eski Yunan tapınaklarının girişini andıran kapısı ile ünlü okul 1901`de eğitime başlamış. Çok az sayıda öğrencisi olmasına rağmen bugün hala ilkokul seviyesinde eğitim verilmeye devam ediyor.
