Eğitimde dünyanın en başarılı ülkelerinden biri olan Finlandiya`da zorunlu eğitim sürecinde hiçsınavın yapılmadığından söz ediliyor.
Konuyla ilgili Yrd. Doç. Dr. Ali Eraslan`ın EFMED dergisinin Aralık 2009 sayısında yayımlanan 'Finlandiya`nın PISA`daki Başarısının Nedenleri' başlıklı makalesinden kısa bir alıntı yaparak devam edelim:
'Okullarda okutulacak kitaplara öğretmenler kendileri karar veriyor. Zorunlu temel eğitim boyunca, değerlendirme adına herhangi bir ulusal sınav veya yılsonu sınavı yok öğrenciler, öğretmenin hazırladığı sorularla değerlendiriliyor. Bu yüzden öğretimin odağında öğrencileri testlere hazırlamaktan ziyade tamamen öğrenme var'.
Eğitimin önündeki en büyük engellerden birisi de sınavlardır.(Test formatındaki sınavları kastediyorum) Sınavlar çocukların hayata hazırlanmalarını engelliyor. Çocukların özgürce düşünmelerini, üretmelerini, muhakeme yapmalarını, gerçek anlamda eğitim almalarını engelliyor.
Sınavlar sadece öğrencileri standartlaştırmaya, kişiliklerini nitelemeye, sınıflandırmaya ve cezalandırmaya yarıyor. Sınav olan bir yerde mutlaka bir tasnif ve sıralama olmak zorundadır. Sonucunda ise kazanan ve kaybedenler oluyor. Çoğu zaman da kaybedenler;
Çocuk kaybettiğinde ise kendine olan güvenini, hayata olan inancını da kaybediyor. İnancını kaybeden bir öğrenci grubunu derslere nasıl motive edebilirsiniz? Nitekim edemiyoruz da. Sonuçolarak çileden çıkmış bir öğretmen ve hayattan ümidini yitirmiş, başarısızlığa mahkû m edilmiş bir kader mahkû mu;
Bizim ülkemizde sınavlar bir disiplin aracı, bir tehdit unsuru olarak da kullanılıyor. Öğretmenlerin ellerindeki en büyük silah, otorite aracı sınavlardır. Öğretmenlerin ellerinden sınav silahı alındığında kendilerini büyük bir boşlukta görmektedirler. O yüzden sınavların kaldırılmasına ilk önce öğretmenler tepki göstereceklerdir. Çünkü sınav sayesinde öğrencileri sınıfta tutuyorlar, kendilerini dinletebiliyorlar. Öğretmenlerin sınıfta en sık kullandığı cümlelerden biridir 'iyi dinleyin bu konuyu sınavda soracağım ha!', 'Sınavda bu soru kesin gelir.'
Demek ki sınav olmadığında öğretmen o konuyu anlatmayacak, öğrenci de öğrenmeyecek.
Bu düşünce çok yanlış bir düşüncedir. Gerçek anlamda öğrenmenin önündeki en büyük engeldir.
Eğitim sistemimizle ilgili atılması gereken en önemli adımlardan biri bu sınav kısırdöngüsünden çıkmak olmalıdır. Bakanlık aslında bu konularda küçük de olsa adımlar atıyor. Örneğin ilkokulların ilk 3 sınıfında hiçbir şekilde sınav yapılamaz diyor.
Yine uzaktan eğitimin devam ettiği şu günlerde de bakanlık ilk ve ortaokullar için sınavlar yapılmayacak, öğrencilere ders içi katılım, proje notu verilecek dedi. Bu aslında sınavsız bir eğitime geçmek için bir fırsattır diye düşünüyorum. Bu fırsatı öğretmenler, okullar iyi değerlendirmelidir. Sınav olmadan da öğrenciler farklı yöntemlerle değerlendirilebilirler. Sunum ödevleri, web- 2 araçlarıyla yapılan değerlendirmeler, yarışmalar, video çalışmaları, proje, araştırma ödevleriyle de pek ala ölçme ve değerlendirme yapmak mümkündür. Öğrencilere güvenmemiz gerekir. Öğretmenlerin de sınavsız bir eğitime hazırlıklı olması, sınavlarla ilgili bakış açılarını değiştirmeleri gerekir.
Öğretmenlerde bir zihniyet değişimi yaşanmadığı müddetçe de bakanlık ne yaparsa yapsın gerçek eğitimle ilgili mesafe alınamıyor.
Sınavsız bir eğitim, sınavsız bir okul istiyoruz. Bu durum gerçekleştiğinde eğitim ve çocuklar özgürlüğüne kavuşacaklardır.
İyi okullar piyangodan çıkmayacak
'Eğitim sistemi çökmüş, düzeltmek de imkânsız, düzelmesi için bir mucize beklemek lazım' diye düşünüp bekleyecek miyiz?
Hayır... İyi okulları iyi insanlar meydana getirir.
Sizler gibi iyi insanlar, iyi öğretmenler...
Harika okullar meydana getirmek için sizin de yapabileceğiniz çok şey olabilir. Daha iyi öğretmen olmak gibi mesela...
İyi okullar, iyi öğretmenler, iyi öğrenciler piyangodan çıkmayacak.
İçimizden, bizlerden çıkacak.
Sadece biraz daha iyi olmak için çaba harcamalıyız.