Topkapı Sarayı, Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'un fethinden sonra inşa ettirdiği ikinci saraydır. Sarayın anlatımına geçmeden önce bugünkü kullanılan ismi nereden geliyor, biraz ondan bahçedeyim.
İlk önceleri, 'Yeni Saray' anlamına gelen 'Saray-ı Cedid' ismi kullanılırdı.
Sarayın şimdiki adını alması ise çok daha sonraki bir döneme, yani Sultan I. Mahmud'un Osmanlı tahtında bulunduğu dönemde olur.
Yenisaray isminin Topkapı Sarayı ismini alma hikayesine gelince,
Sarayın deniz tarafındaki kapılarından birinin adı iki kulesi bulunan Top Kapısı idi. Bu kapı adını, önünde bulunan toplardan almıştı. Bu toplardan, sarayın önünden geçerken padişaha saygı icabı selam topu atan gemilere nezaketen bir top atışıyla karşılık verilir ya da şehzade doğumu, fetih haberi, sünnet düğünleri gibi sevinçli, şenlikli zamanlarda pare pare top atışları yapılırdı.
İşte, Sultan 1. Mahmut (1730-1754) bu kapının yanına yazlık bir sahil saray yaptırdı. Yeni yapılan sahil sarayı ahşaptı ve bulunduğu yere atfen 'Topkapısı Sahil Sarayı' adını almıştı.
Topkapısı Sahil Sarayı 1862'de İstanbul'daki birçok ahşap köşk gibi bir yangında tamamen kül olunca, Yeni Saray bu adla anılır olmaya başlanmış, Topkapı Sarayı olmuştu.
İstanbul'un fethinden birkaçyıl sonra Fatih Sultan Mehmet, başkentin Edirne'den İstanbul'a taşınmasına karar vermişti. Osmanlı Devleti'nin yeni başkenti olacak İstanbul'a, tabii ki devlet yönetim merkezi olarak bir saray yaptırmak lazımdı.
Sarayın yapılması için Beyazıt semtinde yer alan günümüzde üzerinde İstanbul Üniversitesi'nin bulunduğu, üçüncü tepe seçildi. Eski Saray, Beyazıt Meydanı'ndan Süleymaniye Camii'nin olduğu yere kadar uzanıyordu. Ne yazık ki bu saraydan günümüze kalıntı bile ulaşmadı.
Fatih, bu ilk saraydan sonra, önce Çinili Köşkü, ardından da yapımı tamamlandığında yerleşecek olduğu Topkapı Sarayı'nı inşa ettirmiştir.
Dünyayı kendine hayran bırakan ve İstanbul'un siluetini oluşturan eser ortaya çıkmış oluyordu.
Topkapı Sarayı, konum itibariyle İstanbul'un en eski tarihî bölgelerinden birinde konumlanmaktadır. Marmara Denizi, İstanbul Boğazı ve Haliçarasında kalan tarihî İstanbul Yarımadası'nda bulunan saray, İstanbul'un ikonik yapılarından biridir. Sarayburnu'nda bulunan Doğu Roma akropolü üzerindeki 700.000 metrekarelik bir alan üzerine kurulmuş olan Topkapı Sarayı, Fatih Sultan Mehmet'ten itibaren 31. padişah Sultan Abdülmecid'e kadar yaklaşık dört yüz yıl süreyle imparatorluğun idare, eğitim ve sanat merkezi padişahların da evi olmuştur. 19. yüzyılın ortalarından itibaren yavaş yavaş hanedanın Dolmabahçe Sarayı'na taşınması ile terk edilen Topkapı Sarayı, tarihî önemini ve değerini korumuştur.
