Bu yazımızda iki örnek daha veriyoruz danışmanlar/yürütücüler/yapanlar akademisyen arkadaşlarımız. Biz, yine, bu projeler 'eğitime yararı olmuş mu?' gözüyle bakacağız;
1/ 'MÜ ZİK ALGISI ÖLÇME-DEĞERLENDİRME SINAVLARINDA SES İŞLEME ARAÇLARININ KULLANILABİLİRLİĞİ'
Program Kodu: 1001
Proje No: 215K017
Proje Yürütücüsü: ; ; ; ; ; ;
Araştırmacı: ; ; ; ; ; ..
Danışmanlar: ; ; ; ; ; ; ; ; ; ..
Bursiyerler: ; ; ; ; ; ; ; ..
Özet: 'Ü lkemizdeki üniversite ve lise düzeyindeki konservatuarlara öğrenci kabulü, adayların müzik algı ve becerisini ölçmeye yönelik giriş sınavlarıyla yapılmaktadır. Bu sınavlar, kısıtlı bir zaman diliminde çok sayıda öğrencinin teker teker jüri önünde değerlendirilmesini gerektirdiği için birçok pratik zorluk içermektedir. Birçok kurumda sınavlar iki aşamalı yapılmakta, ilk aşamada adayın müzik algısı test edilerek ön eleme yapılmaktadır. 2016 yılında çalışmalarına başlanan Tübitak 1001 programına ait 215K017 no`lu projemiz, müzik algısının ses, melodi ve ritim gibi temel kategoriler üzerinden değerlendirildiği bu tip ön eleme sınavlarında ses/mühendislik teknolojisi araçlarının kullanılarak sınavların daha etkin yapılma potansiyelini araştırmıştır. Bunun için öncelikle eleme sınavlarından alınan aday performans kayıtları ve jüri değerlendirme raporları eşleştirilerek geniş bir veri tabanı oluşturulmuş, daha sonra bu veri tabanı kullanılarak başarılı` ve başarısız` icra değerlendirmeleri bilgisayar ortamında analiz edilmiştir. Buna ek olarak ayrıca bir ölçme aracı tasarlanmış ve gönüllü katılımcılar aracılığıyla puanlayıcıların ses dikliği ve ses aralığı entonasyonlarındaki tolerans aralıkları saptanmıştır. Tasarlanan frekans analiz araçlarının bu bilgilerden hareket ile, tek-ses, çift-ses ve üç-ses gibi ses algısına yönelik soru kategorilerinde aday sesinin temiz bir şekilde alındığı durumlarda başarılı sonuçlar sunduğu gözlemlenmiştir. Aday performans kayıtlarının jüri değerlendirme raporları ile örtüştürülerek yapılan analizler doğrultusunda tasarlanan ezgi ve ritim performansı analiz sistemleri ise sırasıyla %86 ve %81 düzeylerinde jürilerle uyumlu notlama yapabilmektedir. Bu düzeyin daha fazla yükseltilememesinin nedeni jüri değerlendirilmelerinde rastlanılan ayrışmalardan kaynaklanmıştır. Daha çok jüri grupları arasında karşılaşılan bu ayrışmalar, değerlendirme kriterleri arasındaki farklılıklar ve sınırda kalan bir adayı barajın üzerine taşımak gibi adayların lehine hareket edilen durumlarda kendini göstermektedir. Sonuçolarak 'Müzik Algısı Ölçme-Değerlendirme Sınavlarında Ses İşleme Araçlarının Kullanılabilirliği' hususunda tasarlanan teknolojilerin bu yetkinliğe sahip olduğu görülmüştür. Ancak melodi ve ritim tekrarı verilerindeki bazı uyumsuzluklardan dolayı başarı düzeylerinin belirli bir oranın üzerine çıkamadığı saptanmıştır. Sınav jürisi olabilme yetkinliğine sahip uzmanlardan kontrollü ortamlar içerisinde çeşitli ölçme araçları yardımıyla toplanacak ek veriler ile başarılı bir otomatik değerlendirme sisteminin eğitilmesi mümkündür.'
AY: Bu isimde TÜ BİTAK projesi, YTÜ Sanat ve Tasarım Fakültesi`nde, 2016-2018 arasında yapılmış gözükmektedir. Bu proje de İTÜ TMDK`da aynı isimlere, yenileri eklenerek yapılmıştır. TÜ BİTAK`ın çok yakın tarihli bu projeyi birbirine bağlaması da ilginçtir. Konuyla ilgili olarak açıklamayı: 'Müzik Teknolojisinde 'Türk Müziğine Özgü Tasarımlar' nasıl bir şey?!; ' başlıklı internethaber`deki köşemde okuyabilirsiniz; Özet (sonuçgibi yazılmış) Anlaşılıyor ki 'Melodi ve ritim tekrarı verilerindeki bazı uyumsuzluklardan dolayı başarı düzeyleri yetersizdir.Sınav jürisi olabilme yetkinliğine sahip uzmanlardan kontrollü ortamlar içerisinde çeşitli ölçme araçları yardımıyla toplanacak ek veriler ile başarılı bir otomatik değerlendirme sisteminin eğitilmesi mümkündür.'
Peki, bu çalışmadan Müzik kurumları yönetimleri haberdar mıdır? Giriş sınavları ile ilgili İTÜ TMDK`da ilk Y.Lisans tezini 2006/2009 yılında yaptırmış.(Sonra, Uludağ Ü n.Konservatuarında Prof. olmuştu) Sonucu, o zamanki bütün kurumlara 'yararlı olması dileğiyle' bilgi vermiş, öğrencinin tlf. larını yazmıştım. İki sene sonra 'kimse aradı mı?' dedim, 'hayır hocam' dedi. Müzik akademisyenlerinde paylaşım bu kadar güçlü!!!!
2/ MEVLEVİ AYİNLERİNDE 'SÖZ BOYAMA'
Program Kodu: 1001
Proje No: 117K383
Proje Yürütücüsü: ; ; ; ; ; ; ; ..
Danışmanlar: ; ; ; ; ; ..
Bursiyerler: ; ; ; ; ; ; ; ..
Özet: '2017 yılında çalışmalarına başlanan Tübitak 1001 programına ait 117K383 no`lu projesinde Türk Musikisi repertuarının en sanatlı ve en ciddi formu olan Mevlevi Ayin`lerindeki söz-müzik anlam bütünlüğü incelenmiş, özünde programatik bir yapıya sahip olan Mevlevi Ayin türünde 'söz boyama' tekniğine benzer bir tekniğin besteciler tarafından bilinçli veya yarı-bilinçli olarak kullanımı araştırılmıştır. 11 tanesi farklı edisyonlardan karşılaştırılmalı olarak analiz edilen toplam 53 eserden elde edinilen bulgular gerek Mevlevi Ayin besteciliğinde güftenin bestelemeye etkisinin olduğunu, gerekse benzer tip sözel ve sembolik anlamlar için gelenek içerisinde benzer müzikal tercihlerin kullanıldığını somut olarak ortaya koymuştur. Sözel Anlamın müziğe yansıtılmasında kullanıldığı tespit edilen başlıca kategoriler, (1) Çeşni-Makam değişimleri, (2) Ezgisel Hattaki yön ve şekil değişimleri, (3) Belirli müzikal aralıkların vurgulanması, (4) Cümle Ritmi ve Zaman Değişimleri ve (5) müzik ve müzikötesi ilişkilendirmeleri gibi özel durumlardır. Ulusal ve uluslararası literatürde Türk Musikisine yönelik benzer bir çalışma daha önce yapılmamıştır. Projenin bulguları bu açıdan ülkemizdeki müzikoloji çalışmalarında genişleyecek yeni bir alanın habercisi niteliğindedir.'
AY: Bu proje 15.10.2018`de tamamlanmıştır. Konunun özel ve ilk olduğu anlaşılmaktadır. Özette (sonuçgibi yazılmış) yazdığı gibi: Projenin bulgularının, ülkemizdeki müzikoloji çalışmalarında genişleyecek yeni bir alanın habercisi niteliğinde mi?' değerlendiremedik. 'Mevlevi Ayin besteciliğinde güftenin bestelemeye etkisinin olduğunu, gerekse benzer tip sözel ve sembolik anlamlar için gelenek içerisinde benzer müzikal tercihlerin kullanıldığını somut olarak ortaya koymuştur.' denilmektedir. Biz, bu tür çalışmalarda, çok kişiye ulaşılması için, yine de Türkçe karşılıklarının yazılmasını istiyoruz: Edisyon: Basım, Programatik 'dijital reklamcılık teknolojilerinin geldiği son nokta' gibi. Ayrıca '(5) Müzik ve Müzikötesi İlişkilendirmeleri' yazılmalıdır. Eğitimde özellikle Kompozisyon Bölümlerinde, Besteleme Teknikleri derslerinde yararlı olacak, besteciler için bir kapı açabilecek bir çalışma olarak görülmüştür.
