Bir önceki yazımızda uzaktan eğitim kavramını, tarihsel gelişimini ve koronavirüs günlerinde uzaktan eğitim deneyimlerinden söz etmiştik.
Bu yazımızda ise uzaktan eğitim araçları ile etkili canlı ders yapmanın püf noktalarında söz edeceğim.
Çok kısa bir sürede bütün ülke genelinde uzaktan eğitim hamlesi başladı ve çok ciddi mesafeler de alınmaya başlandı. Önce bir belirsizlik yaşandı. Çok hızlı bir şekilde bütün okullar, işletmeler, kurslar, Milli Eğitim Bakanlığı derken herkes bir şekilde kendini içinde buldu uzaktan eğitimin. Veliler de çok hızlı bir şekilde sürece adapte oldular. Gönderilen linkleri girmeyi, uygulamaları öğrendiler ve çocuklarına destek olmayı başardılar. Zor günler bizlere çok şey öğretti. Yıllardır konuşulan online eğitim, uzaktan eğitim meselesinde çok kısa bir zamanda çok büyük yol aldık.
Uzaktan eğitim çok genel bir kavram. Uzaktan eğitimin birçok boyutu, yöntemi ve tekniği var. Son günlerde uzaktan canlı dersler çok konuşulmaya başlandı. Özellikle özel okullar bütün öğrencilerine canlı dersler sunmaya başladılar. Canlı derslerde kullanılan birçok platform var. Bu süreçte özellikle çok tercih edilen belli başlı uzaktan eğitim uygulamaları şunlardır. Adobe Connect, Zoom, Skybe, Teamlink, Google Clasroom-Meet, Teams ve daha pek çok program.
Programların birçoğu birbirine çok benziyor. Öğretmene canlı ders yapma imkânı sunması anlamında hepsi değerlidir.
Adobe Connect`in beyaz tahta uygulaması, ekran paylaşma kolaylığı, söz alma, sohbet imkânı, kontrolün tamamen öğretmende olması, linkle doğrudan derse katılım sağlanması, dersi kaydetmesi, Türkçe olması çok olumlu. Ancak Youtube gibi başka kaynaklardan dosya açıldığında ses sorunu yaşanabilir. Ayrıca ücretsiz kullanımlarda katılımcı sayısını 25 kişi ile sınırlandırması ve 1 aylık süre koyması eleştirilebilir. Ama sonuçta ticari bir işletme olduğu için de bir şey deme şansımız yok.
Zoom uygulaması ise hızlı olması, ekran paylaşma özelliğinin olması, yüz kişiye kadar katılımcıya izin vermesi, sadece bir linkle derse katılım sağlanması olumlu özellikleri olarak sayılabilir. Ü cretsiz versiyonunda toplantının 40 dakika ile sınırlandırılması da eleştiri konusu olabilir.
Teamlink programı ise Zoom programına alternatif olarak kullanılabilir. Ü stelik dili Türkçe ve süre sınırlandırması da yok. Kullanımının kolay ve sade olması da tercih edilmesini sağlayabilir.
Skybe ise daha çok bir toplantı ve sohbet programıdır. Ama bu süreçte dersler için de kullanılabilir. Onun da ekran paylaşım özelliği vardır. Ses kalitesi de iyidir.
Microsoft Teams, iş yeri sohbeti, toplantılar, notlar ve eklentileri birleştiren bir platformdur. Ü cretsiz olması ve bilinen bir program olması olumlu yönleridir. Öğrencilerin ve kullanıcıların giriş yapması birkaçadımdan oluştuğu için biraz karmaşık gelebilir. Ama uzaktan eğitim döneminde birçok kurumunun da tercih ettiği bir programdır.
Google Clasroom ise tek başına bir canlı ders programı değildir. Daha ziyade bir destek programdır. Sınıf oluşturma, ödev verme, ödev kontrolü, belge paylaşımı için ideal bir programdır. Onun da Meet diye canlı ders programı mevcuttur. Birçok üniversite bu günlerde bu uygulamayı tercih etmektedir.
Her öğretmen, her kurum kendi imkânları dâhilinde kısa bir ön araştırma yaparak ve konunun uzmanlarına sorarak kendisi için en uygun platformu tercih etmelidir. Bu süreçte canlı derslerin hangi program üzerinde yapılmasından daha ziyade yapılan dersin niteliği daha önemli hale gelmektedir. Uzaktan canlı ders yapmak sanıldığı gibi kolay bir iş değildir. Son derece yorucu, emek ve hazırlık isteyen bir süreçtir. Ayrıca öğrencinin dersteki davranışlarının, tepkilerinin de kontrol edilememesi, onlarla sürekli göz teması kurulamaması da verimi etkilemektedir.
Etkili bir canlı ders için dikkat edilmesi gerekenler:
- Kişi ya da kurum olarak canlı dersler hangi platform üzerinden yapılacaksa bu bir an önce netleştirilmelidir. Programın kurulumu, kullanımı uygulamalı bir şekilde kullanıcılara öğretilmelidir. Bu konuda kullanım kılavuzları hazırlanabilir.
- Canlı dersler en verimli bir şekilde dizüstü bilgisayar ya da tabletten dinlenilmektedir. Telefonlar bu süreçte çok verimli olmamaktadır. Ayrıca kulaklık kullanılması da ses kalitesi için önemlidir. Canlı dersi verecek olan öğretmenin de iyi bir diz üstü bilgisayarının olması önemlidir.
- Derslerden en az 10,15 dakika önce öğrencilere dersin verileceği ortamın linki, şifresi gönderilmelidir. Aksi takdirde dersin başında belirli bir süre bağlantı sorunları yaşanabilir.
- İlk canlı derste herhangi bir konu işlenmemeli, öğrencilerle sistem ve süreçhakkında konuşulmalıdır. Kullanılan program tanıtılmalı ve uygulamalı bir şekilde gösterilmelidir. Yine ilk derste dersiniz kurallarını konuşup öğrencilerle bir anlaşma yapabilirsiniz.
- Öğrenci dersi sessiz bir ortamda, mümkünse masada dinlemelidir. Önünde not defteri, kalemi yanında suyu bulunmalıdır. Ders esnasında farklı ihtiyaçlar için masadan uzaklaşılmamalıdır.
- Canlı ders esnasında kesinlikle bilgisayarda başka işlerle, sayfalarla, oyunlarla meşgul olunmamalıdır. Özellikle 13 yaş altı öğrencilerin canlı dersleri ebeveynleri tarafından takip ve kontrol edilmelidir.
- Canlı dersi veren öğretmen kendi görüntüsünü paylaşmalıdır. Öğrenci öğretmenini karşısında gördüğü zaman daha iyi ders dinler. Ayrıca öğretmen de istediği zaman ders esnasında öğrencilerin seslerini duyabilmeli ve görüntülerini alabilmelidir. Öğrencinin sürekli görüntü ve sesini açık tutmak kargaşaya yol açacağı için önerilmemektedir.
- Canlı dersler 20 dakika ile sınırlandırılmalıdır. Dersinizi anlattıktan sonra dersle ilgili öğrencilerin akıllarında neler kaldığını anlamak için dersin ardından online ölçme değerlendirme araçları kullanılabilir. Özellikle kahoot, quiziz, anket gibi uygulamalarla kısa bir ölçme değerlendirme yapmak çok daha etkilidir. Dilerseniz daha çok sorulu bir uygulama hazırlayarak öğrencilerinize ulaştırabilirsiniz. Vermiş olduğunuz zaman diliminde yapabilirler.
- Canlı derslerin verimli geçmesini isteniyorsa çok iyi hazırlık yapılmalıdır. Ders esnasında kullanılacak olan içerikler, görseller, akış önceden hazırlanmalıdır. Ders planı oluşturulmalıdır.
- Dersin başında kısa bir sohbet, hal hatır sorma öğrencileri rahatlatır. Sonunda ise birkaçgeribildirim almak iyidir. Çıkış bileti gibi uygulamalarla ders özetlenebilir. Bir sonraki derse kadar yapılacak olan ödev, etkinlik vb. verilebilir.
- Canlı dersler kayıt edilerek öğrencilere daha sonra tekrar dinlemeleri için gönderilebilir. Ya da bir web sayfasında ya da başka bir platformda arşivlenebilir.
- Canlı derslerde de normal derslerde olduğu gibi öğrencilere bir takım fiziksel hareketler yaptırılabilir. Ayağa kaldırma, parmak eksersizleri, kısa bir müzik eşliliğinde oyunlar, nefes egzersizleri yaptırılabilir. Bu sayede çocuk kendini sınıftaymış gibi hisseder ve aidiyet yaşar.
- Öğretmen olarak bütün konuları anlatmak gibi bir yükün altına girmeyin. Öğrencinin kendi kendine öğrenmesine imkân verin. Onlara kaynak önerin. Araştırma yapsınlar. Siz canlı derste konunun çok kısa bir özetini verin ve onlara bilgilerini paylaşma imkânı verin. Ters Yüz öğrenme imkânlarını kullanın. Yapmış oldukları projeleri, röportajları, sunumları sizinle paylaşsınlar.
- Uzaktan eğitim döneminde özellikle canlı derslerinizde aileyi de işin içine katın. Özellikle aile olarak yapabilecekleri bilgi yarışmalarını Kahoot üzerinden düzenleyebilirsiniz. Aile desteğini almalısınız. Aksi takdirde başarıya ulaşılması çok zordur.
- Yine her dersin niteliğine göre canlı dersin yöntemi ve araçları değişebilir. Örneğin matematik, fizik gibi sayısal dersler için ayrı bir grafik tableti işinizi çok kolaylaştırabilir. Bu sayede soru çözümleri çok daha etkili yapılabilir. Şayet sınıfınızla görüntülü bir sohbet yapmak istiyorsanız Zoom ya da Skybe`yi kullanabilirsiniz.
- Ayrıca uzaktan eğitim günlerinde olmazsa olmazların birisi de internettir. Mümkünse fiber ya da hızı yüksek bir internet aboneliği tercih edilmelidir. Telefondan verilen internet çok verimli olmayabilir. Bağımsız bir hat daha iyi olacaktır.
- Ayrıca bütün gün, uzaktan canlı derslerle geçirilmemelidir. Günlük olarak en fazla 20`şer dakikadan 3 ya da 4 ders yeterlidir. Diğer zamanlarda yüz yüze eğitim çalışmalarına, kitap okumaya, kitaptan ders öğrenmeye, soru çözmeye, deney yapmaya, sanata, spora, ev işlerine ayrılmalıdır.
- Uzaktan eğitim döneminde sınıfın takibi, ödev verme, ödevi geri alma, dokuman paylaşma, mesajlaşma, link paylaşma, portfolyo paylaşma gibi sebepler için de ilave programlar kullanılabilir. Bu anlamda 'Eba.gov.tr', 'Google Clasroom' gibi ücretsiz programların kullanılabileceği gibi birçok ücretli öğrenci, okul takip programları da kullanılabilir. Uzaktan eğitim döneminin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi için bu tür programlar da katkı sağlayabilir.
- Öğretmenlerin de kendi aralarında bu dönemde mesleki tecrübelerini paylaşmak için canlı toplantılar düzenlemeleri çok yararlı olabilir. Hem deneyimlerini paylaşırlar hem de sisteme daha çabuk aşina olurlar.
