Ülkemizin önde gelen fikir, araştırma platformlarından Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) Toplum ve Medya Direktörlüğü, Türkiye'de eğitim gören uluslararası öğrencilerin sağladığı katkıları çok boyutlu bir çerçevede değerlendiren “Uluslararası Öğrencilerin Türkiye'ye Katkıları” raporunu kamuoyuyla paylaştı.
Açılış Konuşmaları, Rapor Sunumu ve Papelden müteşekkil program, 20 Mayıs Salı günü SETA Vakfı'nın Eyüpsultan’daki SETA İstanbul binasında düzenlendi.
SETA nezdinde Prof. Dr. Faruk Taşçı’nın ve SETA Araştırmacısı Hamza Kızılkaya’nın hazırladığı rapor, uluslararası öğrencilerin Türkiye’ye ekonomik, toplumsal ve siyasal katkılarını çok boyutlu verilerle analiz ederken, stratejik politika önerileri de sundu.
Rapor, Türkiye'nin yükseköğretimde uluslararasılaşma sürecine teorik ve uygulamalı bir zemin kazandırmayı hedefliyor.
Evvelemirde “Uluslararası Öğrencilerin Türkiye'ye Katkıları” başlıklı raporun, Türkiye'nin yükseköğretimde uluslararasılaşma sürecine hem teorik hem uygulamalı bir zemin kazandırmayı hedeflediğini belirtmemiz vakıa mutabık olacaktır.
Mezkûr rapor, uluslararası öğrencilerin Türkiye'ye sağladığı katkıları ekonomik, siyasal ve toplumsal açılardan ele alırken, öğrencilerin uyrukları, bulundukları iller, eğitim düzeyleri ve üniversite tercihleri gibi birçok değişkeni kapsamlı grafikler ve tablolarla analiz ediyor.
Raporda, Türkiye’nin bu alandaki politikalarını daha stratejik ve sürdürülebilir hale getirmek için somut önerilere de dikkat çekiliyor.
Ayrıca dünyada en fazla uluslararası öğrenciye ev sahipliği yapan ülkelerdeki uygulamalar incelenerek, Türkiye'nin mevcut kapasitesini nasıl daha stratejik bir çerçeveye oturtabileceğine dair öneriler sunuluyor.
Rakamlarla Uluslararası Öğrenciler
Raporda 2025 yılı itibarıyla ülkemizde 204 ülke ve bölgeden 336 binin üzerinde uluslararası öğrencinin eğitim gördüğü belirtiliyor. Küresel olarak uluslararası öğrenci sayısının ise 7,5 milyona ulaştığına vurgu yapılıyor. SETA, 2030 yılına kadar bu sayının 10 milyon civarına çıkacağını öngörüyor.
Rapora göz atmaya devam edelim… ABD merkezli Uluslararası Eğitim Enstitüsünün (IIE) son verilerine göre, uluslararası öğrencilere ev sahipliği yapan dünyanın ilk 4 ülkesi arasında 1 milyon 126 bin 690 öğrenci ile ABD ilk sırada yer alırken, okyanus ötesindeki ülkeyi 842 bin 760 öğrenci ile Kanada, 758 bin 855 öğrenci ile Birleşik Krallık, 437 bin 485 öğrenci sayısı ile de Avustralya takip ediyor.
Türkiye 2023-2024 öğretim yılı itibarıyla 336 bin 366 uluslararası öğrenciye ev sahipliği yaparak, dünyada en fazla uluslararası öğrenciye ev sahipliği yapan ilk 10 ülkeden biri konumunda.
Ülkemizde en çok Suriyeli öğrenci var
Ülkemize en çok uluslararası öğrencinin geldiği ülkelerin başında Suriye ve Azerbaycan var. Türkmenistan, İran, Irak, Kazakistan, Mısır, Afganistan ve Somali görece olarak ülkemize en fazla öğrenci gönderen ülkeler arasında yer alıyor. Bu meyanda yirmi bir şehrimiz üç bin ve üzerinde uluslararası öğrenciye ev sahipliği yapıyoruz. İstanbul bu alanda da lider. İkinci sırada Eskişehir, üçüncü sırada Ankara, dördüncü sırada Karabük ve beşinci sırada Erzurum en fazla uluslararası öğrenciye ev sahipliği yapan şehirlerimiz olarak dikkatleri üzerine çekiyor.
Dünyada uluslararası öğrenci sayısının 6 milyon 859 bin 426 olduğunun belirtildiği rapora göre, en çok uluslararası öğrenci gönderen ülkeler arasında Çin 1 milyon 52 bin 283 öğrenciyle birinci, Hindistan 621 bin 623 öğrenciyle ikinci, Özbekistan 150 bin 488 öğrenciyle üçüncü sırada bulunuyor. Türkiye ise 60 bin 322 öğrenciyle 25. sırada yer alıyor.
2024 verilerine göre, uluslararası öğrencilere ev sahipliği yapan ilk 10 ülke arasında ABD, 1 milyon 57 bin öğrenciyle birinci sırada bulunuyor. Bu ülkeyi sırasıyla Birleşik Krallık, Kanada, Fransa, Avustralya, Almanya, Türkiye, Rusya, Çin ve Japonya takip ediyor.
Türkiye’nin uluslararası öğrencilere ev sahipliğinde 7. sıradaki konumunda, coğrafi ve kültürel yakınlıkla birlikte “mağdur coğrafya” faktörünün de etkili olduğu vurgulanırken ülkemizdeki tüm öğrenciler arasında uluslararası öğrenci oranının yüzde 5 olduğu aktarılan raporda, Kanada'nın yüzde 39 ile dünyada ilk sırada yer aldığı kaydediliyor.
30 yılda 4 bin öğrenciden 336 bin öğrenciye
Raporda, Türkiye'deki uluslararası öğrenci sayısı 1994-1995 eğitim öğretim döneminde 4 bin 870 iken, 2024 itibarıyla bu sayının 336 bin 366'ya yükseldiği belirtiliyor.
Devlet ve vakıf üniversitelerindeki uluslararası öğrenci dağılımı
Rapora göre, uluslararası öğrencilerin yüzde 67,23'ü devlet üniversitelerinde, yüzde 31,93'ü vakıf üniversitelerinde, yüzde 0,84'ü ise vakıf meslek yüksekokullarında eğitim görüyor.
Türkiye’deki 336 bin 366 uluslararası öğrenciden 142 bin 290’ının kadın, 194 bin 76’sının ise erkek olduğu aktarılan raporda, Türkiye’de en fazla uluslararası öğrenciye sahip ülkeler arasında Suriye'nin 60 bin 750 öğrenciyle birinci, Azerbaycan'ın 40 bin 354 öğrenciyle ikinci ve Türkmenistan'ın 29 bin 126 öğrenciyle üçüncü sırada yer aldığı aktarılıyor.
Raporda Suriye, Irak, Mısır, Yemen, Filistin, Libya ve Myanmar gibi mağdur coğrafyalardan Türkiye’ye gelen öğrenci sayısının 102 bin 89 olduğu belirtiliyor.
Türk Cumhuriyetlerinden 40 bin 354 öğrenciyle Azerbaycan, Körfez ülkelerinden 28 bin 924 öğrenciyle İran, AB ülkelerinden ise 5 bin 645 öğrenciyle Bulgaristan birinci sırada yer alıyor.
Afrika kıtasında 10 bin 695 öğrenciyle Mısır, Asya-Pasifik ülkelerinden 5 bin 227 öğrenciyle Endonezya, Amerika kıtasından ise 1327 öğrenciyle ABD ilk sırada bulunuyor.
Rapora göre, Türkiye'de en fazla uluslararası öğrenci barındıran bölge Marmara Bölgesi. Bu bölge, 155 bin 115 öğrenciyle toplam öğrenci sayısının yüzde 46,11'ine ev sahipliği yapıyor. Güneydoğu Anadolu Bölgesi ise 14 bin 468 ile en az uluslararası öğrenciyi barındırıyor.
Uluslararası öğrenci sayısının en yüksek olduğu 10 üniversite; Anadolu Üniversitesi, Karabük Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Medipol Üniversitesi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Bahçeşehir Üniversitesi, Altınbaş Üniversitesi, İstanbul Nişantaşı Üniversitesi ve İstanbul Gelişim Üniversitesi olarak sıralanıyor.
Uluslararası öğrencilerin İstanbul’daki üniversitelere göre dağılımında, devlet üniversiteleri arasında 10 bin 180 öğrenciyle İstanbul Üniversitesi, vakıf üniversiteleri arasında ise 9 bin 976 öğrenciyle İstanbul Medipol Üniversitesi ilk sırada yer alıyor.
YTB Başkanı Abdullah Eren: Uluslararası Öğrenci Ajansı Başkanlığı kurulmalı
Programın açılış konuşmalarında SETA Genel Koordinatörü Doç. Dr. Nebi Miş ile T.C. Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar (YTB) Başkanı Abdullah Eren’in uluslararası öğrenci meselesinde Türkiye’nin yumuşak gücü ve kamu diplomasisi aracı olarak önemini değerlendirdi.
Programın açılış konuşmasını yapmak üzere SETA kürsüsüne davet edilen Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanı Abdullah Eren dünyada uluslararası öğrenci sayısının 8 milyona yaklaştığını, Türkiye'deki sayının ise 350 bin 400 olduğunu belirterek, “Artık odaklanmamız gereken şey, sayının yanı sıra öğrenci kalitesinde de belli bir oranı yakalamak olmalı” dedikten sonra şu cümleleri kurdu. “Öğrencilerin ikamet ve vize işlemlerinin kolaylaştırılmalı. Amerika’daki üniversitelerde olduğu gibi söz konusu işlemleri direkt ilgili üniversiteler halletmeli. Bu sistemi Türkiye’de uygulamaya koymaya çalışıyoruz.
“Türkiye Mezunları” projesinin 2017 yılında hayata geçirdik. Proje kapsamında tesis ettiğimiz portalda 180 bin mezunun bilgisi yer alıyor. Portal aracılığıyla Türkiye’deki kamu kurumlarının bu verileri güvenli şekilde kullanma imkânına sahip. Bazı ülkelerden gelen öğrencilerle ilgili özel stratejiler geliştirilmeli. Son yıllarda Balkanlar'dan gelen öğrenci sayısında gözle görülür bir düşüş söz konusu. Balkanlar çok ciddi şekilde Avrupa’ya göç veriyor. Üniversiteye gitme oranları düşüyor çünkü işçi ihtiyacından dolayı kolayca iş bulabiliyorlar.
Başkan Eren: Uluslararası öğrenci hareketinde iyi bir noktadayız.
YÖK ile kısa süreli öğrenci değişim programları üzerinde çalışıyoruz. Uluslararası öğrenci hareketinde iyi bir noktadayız. Çok muazzam bir kapasite gelişti son 15 senedir. Türkiye'de, Uluslararası Öğrenci Ajansı Başkanlığı önümüzdeki dönemlerde genel olarak düşünülmesi gereken bir yapı.”
Başkan Eren’in konuşmasının ardından İstanbul Üniversitesi’nin başarılı akademisyenlerinden SETA Toplum ve Medya Direktörü Prof. Dr. Faruk Taşcı “Uluslararası Öğrencilerin Türkiye'ye Katkıları” raporunun sunumunu gerçekleştirdi. Sunum; sadece istatistiki verilerle sınırlı kalmayıp, Türkiye’nin eğitim vizyonu içinde uluslararası öğrencilerin nasıl daha etkin bir konuma taşınabileceğine yönelik önerileri gözler önüne serdi.
Prof. Dr. Faruk Taşcı: Türkiye uluslararası öğrenciler için cazip bir destinasyon haline geldi
Sözün bu yerinde Prof. Dr. Faruk Taşcı’nın âvâzına kulak verelim: “İnsanlar tarih boyunca çeşitli nedenlerle hareket halinde olmuştur. En genel tanımı itibarıyla göç olarak ifade edilen bu insan hareketliliği ekonomik, siyasi, askeri, sosyal ve kültürel nedenlerle olabildiği gibi eğitim nedeniyle de olabilmektedir. Bu bağlamda göçün yönlerinden ve önemli nedenlerinden biri eğitimdir.
Özellikle gençler kendi ülkelerinden başka bir ülkeye daha iyi bir eğitim almak için göç edebilmektedir. Bu tarz göç hare ketleri “beyin göçü” kapsamında ele alınmakla birlikte bu göçü üniversite eğitimi almak için yapanlara özelde “uluslararası öğrenci” denmektedir.
Dünyadaki uluslararası öğrencilerin sayısı her geçen yıl artmaktadır. Gelinen noktada dünyadaki uluslararası öğrenci sayısı 7 milyona yaklaşmış durumdadır. ABD, Kanada, Birleşik Krallık ve Avustralya gibi ülkeler dünyadaki uluslararası öğrencilerin önemli bir kısmını ülkelerine çekmiş durumdadır.
Başta komşu ülkeler, Orta Asya, Afrika ve Balkanlar olmak üzere geniş bir coğrafyadan öğrenci çekmek suretiyle Türkiye de uluslararası öğrenci sayısında özellikle son on beş yıldır önemli bir artış sağlayarak 300 binlerin üstüne çıkmıştır.
Böylece Türkiye dünyada en fazla uluslararası öğrenciye ev sahipliği yapan 7. ülke konumuna yükselmiştir. Türkiye tarihsel ve kültürel zenginliği, stratejik coğrafi konumu ve gelişen yükseköğretim altyapısıyla uluslararası öğrenciler için cazip bir destinasyon haline gelmiştir.
Uluslararası öğrencilerin sayısının artması ve dolayısıyla varlığı bir ülke için eğitimin uluslararasılaşmasından daha fazla bir öneme sahiptir. Zira uluslararası öğrenciler eğitimin uluslararasılaşması dışında başka katkılara da sahiptir. Uluslararası öğrencilerin bir ülkeye katkısı çok yönlü olmakla birlikte özellikle ekonomik, siyasi-diplomatik, akademik ve sosyokültürel açılardan katkıları daha fazla ön plana çıkmaktadır.
Bu kapsamda dünyada en çok uluslararası öğrenciye ev sahipliği yapan ülke örnekleri de incelenerek Türkiye’deki durumun boyutlarını ortaya koymak mümkündür. Bu noktada “Uluslararası Öğrencilerin Türkiye'ye Katkıları” serlevhalı raporumuz uluslararası öğrencilerin Türkiye’ye ekonomik, siyasi-diplomatik, akademik ve sosyokültürel anlamda hangi düzeyde ve nasıl katkılar sunduklarını irdelemeyi amaç ediniyor.
Bu çerçevede raporumuz şu temel soruların cevaplarını arıyor:
-Uluslararası öğrencilerin bir ülkeye ekonomik açıdan hangi yönler den katkısı olmaktadır? Bu katkının Türkiye’de karşılığı var mıdır? Eğer varsa ne düzeydedir?
-Uluslararası öğrencilerin siyasi-diplomatik katkısı denildiğinde temelde ne anlaşılmaktadır? Bu katkının dünya ülkelerindeki karşılıkları nasıl olmaktadır? Türkiye’de bu yönden katkı nasıldır?
-Uluslararası öğrencilerin akademik anlamdaki katkıları hangi yönlerdendir? Bu katkıların boyutları nelerdir? Söz konusu katkıların Türkiye’de bir karşılığı var mıdır? Eğer varsa bunun somut göstergeleri nelerdir?
-Uluslararası öğrencilerin bir ülkeye sosyokültürel anlamda katkısı olmakta mıdır? Olmakta ise bunun yönleri nelerdir? Bu katkının önün deki engeller ve engelleri aşmadaki adımlar nelerdir? Tüm bunların Türkiye’deki yansımaları nasıldır?”
Programın panel oturumunda ise eğitim politikaları ve uygulamaları konusunda doğrudan sorumluluk taşıyan kurumların temsilcileri söz aldı. Cumhurbaşkanlığı Eğitim Politikaları Kurulu Üyesi ve SETA Araştırmacısı Prof. Dr. Yusuf Alpaydın moderatörlüğünde gerçekleştirilen panelde, YÖK Uluslararası İlişkiler Dairesi Başkanı Mustafa Efe, YTB Başkan Yardımcısı Murat Kazancı ve İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. M. Ali Bolat “Türkiye ve uluslararası öğrenciler” konusunu teşrih masasına yatırdı.
İttifak gazetemiz nezdinde “Uluslararası Öğrencilerin Türkiye'ye Katkıları”nı eskilerin, efrâdını câmi ağyârını mani dedikleri tarzda ortaya koyan rapor için Prof. Dr. Faruk Taşcı nezdinde SETA Vakfı’nı ve yakın zaman önce Cumhurbaşkanlığı Eğitim Politikaları Kurulu Üyeliğine getirilen Prof. Dr. Yusuf Alpaydın’ı tebrik ediyorum.
İbrahim Ethem Gören/21.05.2025 Yazı No: 672
