Jüstinyen kanalı tarihi şehri koruyor
Muğla Sıtkı Koçman, Kırklareli ve Ege Üniversitelerinden araştırmacıların yer aldığı proje ekibinin danışmanı MSKÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ceyhun Özçelik, yaptıkları çalışmayı anlattı. Özçelik, “Roma İmparatoru Jüstinyen tarafından milattan sonra 520’li yıllarda, şehri ve Hazreti İbrahim Peygamberin makamını korumak için yapılan kuşaklama kanalı, yüzyıllar boyunca insan faaliyetleri sonucu bazı kesimlerde daralmış, bazı kesimlerde ise tamamen kapatılmıştır. Buna rağmen kanal, zaman zaman sekteye uğrasa da Şanlıurfa’nın tarihi şehir merkezini taşkınlardan korumaktadır” dedi.
Kanalın tıkanması seli tetikledi
Özçelik, kanalın kapasitesindeki azalmanın sel afetinde önemli rol oynadığını vurguladı. Özçelik, “Kanalın en düşük kotlu bölgesinde taşan su, sürüklediği malzemeleri kanal içine taşıyarak kanalın tıkanmasına sebep olmuştur. Bu bölgede son yıllarda inşa edilen yapılar, Jüstinyen tarafından yatağı değiştirilen eski Deysan suyu yatağı üzerinde olup taşkının etkilerine doğrudan maruz kalmıştır. Taşkın suları, Hazreti İbrahim Peygamberin ve Nemrut’un kızı Zeliha’nın ateşe atıldığı ve ateşin suya dönüştüğü yer olarak anılan Ayn Halil ve Ayn Zeliha kaynaklarını (Balıklıgöl) sular altında bırakmıştır” diye konuştu.
Öneriler sunuldu
Özçelik, Şanlıurfa’nın kadim şehrini ve kutsal bölgeyi korumanın çok önemli olduğunu söyledi. Özçelik, şu önerilerde bulundu: “Jüstinyen tarafından açılan kanal, yüzlerce yıldır korunan ve dünyada örneği bulunmayan bir eserdir. Bu kanal ve bentlerin, taşkın sularının tahliyesi, yol genişletme çalışmaları veya diğer herhangi bir sebeple tahrip edilmesi ve yerine betonarme yapılaşmaya gidilmesi ilerisi için daha büyük sıkıntılara neden olabilir. Karakoyun Deresi boyunca akış kesiti yapay etkilerden arındırılarak dere yatağında akış düzensizliklerine yol açan unsurlar ortadan kaldırılmalıdır. En azından Jüstinyen döneminde tasarlandığı biçimiyle korunarak, mümkünse kanal kapasitesini arttırıcı tedbirler ve üst havzalarda gerekli koruyucu önlemler alınmalıdır. Diğer taraftan Abide Meydanı’ndaki alt geçitte, Sırrın deresinde taşkın zararları görülen muhtelif kesitlerinde gereken önlemler alınmalı, drenaj hatları üzerine yapılaşma yapılmamalı, inşa edilmiş veya akışı kapatan unsurlar kaldırılmalıdır.”
