İstanbul Su Ürünleri Kooperatifler Birliği Başkanı Erdoğan Kartal, mevsim normallerinin üzerinde seyreden sıcaklıkların etkisiyle Kızıldeniz'den gelip, Akdeniz'e yerleşen zehirli balon balığının Ege Denizi'ni geçerek rotasını Marmara Denizi'ne çevirdiğini belirtti.
İklim değişikliğinin denizlere etkisi üzerine yaptığı değerlendirmede Kartal, derilerinde veya karaciğerlerinde salgıladıkları zehirle insanlar ve diğer balıklar için öldürücü özellik taşıyan balon balığının küresel ısınmanın etkisiyle Hint Okyanusu'nu aşarak, Ege Denizi'ne geldiğini belirtti. Bu durum, iklim değişikliğinin deniz ekosistemlerini nasıl etkilediğini gösteren bir örnek olarak karşımıza çıkıyor.
Erdoğan Kartal, balon balığının geldiği ortama hızla adapte olduğunu ve işgalci bir tür olarak nitelendirildiğini belirtti. Bu durumun, balığın hızla çoğalmasına ve yerel türlerle rekabet etmesine neden olabilir. Ayrıca, balon balığının zehirli özellikleri, diğer deniz canlıları ve hatta insanlar için ciddi bir tehlike oluşturabilir.
Kartal, Ege Denizi'nden sonra balon balığının rotasını Marmara Denizi'ne çevirmesinin risk oluşturduğunu ifade etti.
Erdoğan Kartal, küresel ısınmanın balıkların davranışlarını etkileyerek göç yönlerini değiştirdiğine dikkat çekti. Isınmanın, balıkların büyüklüklerini, üreme kalitelerini ve göç rotalarını etkileyebileceğini ifade etti. Bu nedenle, zehirli balon balığının Marmara Denizi'nde hatta Karadeniz'de görülme olasılığının çok kısa bir sürede gerçekleşebileceğini vurguladı.
Zehirli balon balığının hızlı üremesi ve çevresindeki diğer balıklara ciddi zarar vermesiyle bilindiğini belirten Kartal, ayrıca balıkçıların ağlarına da zarar verebileceğine dikkat çekti.
Mücadele edilmesi zor!
Erdoğan Kartal, zehirli balon balığının ciddi bir tehdit oluşturduğunu ve Tarım ve Orman Bakanlığının bu konuda mücadele etmek amacıyla kuyruklarını satın aldığını belirtti. Kartal, 2023 yılında yaklaşık 15 bin civarında zehirli balon balığının Bakanlığa teslim edildiğini söyledi. Balıkların büyük olanlarına 12,5 lira ödendiğini ifade etti.
Balon balığının hızlı üreyen bir tür olduğunu ve içindeki zehirin insanları felç edebileceğini hatta öldürebileceğini belirten Kartal, bu balığın asla yenmemesi gerektiğini vurguladı. Profesyonel bir kişi tarafından ayıklanması gerektiğini ve hatta mümkünse hiç yenmemesi gerektiğini ifade etti. Balığın etinin lezzetli olmadığını ve içindeki zehirin insan sağlığı için tehlikeli olduğunu belirtti. Ayrıca, balığın denizlerde hızla ürediğini ve Akdeniz plajlarında görülme olasılığının çok yüksek olduğunu söyleyerek vatandaşları uyardı.
Balıkların boyutları küçüldü
Erdoğan Kartal, balıkçılık sektörünün beklentilerini paylaşarak, bu aylarda tezgahlarda en çok hamsinin yer alması gerektiğini ancak Marmara'da eylül ayında başlayan hamsi avcılığı nedeniyle kış için balığın azaldığını ifade etti. Kartal, denizlerdeki balıkların boyunun eskiye göre küçüldüğünü belirterek, istavritin boyunun da normalin altında olduğunu söyledi. Geçen yılın balıkçılık sektörü için iyi bir sezon olmadığını ve balık fiyatlarının yüksek seyrettiğini vurguladı.
Kartal, 2023'ün sektör açısından en kötü yıllardan biri olduğunu belirterek, palamut, lüfer ve çinekop talebinin beklenen düzeyde olmadığını dile getirdi. Balık fiyatlarının yüksek olmasının sektörü olumsuz etkilediğini ifade etti.
Balıkların üreme oranları düştü
Erdoğan Kartal, balıkçılık sektörünün zorlu bir dönemden geçtiğini ve iklim değişikliğinin balıkların üreme oranlarını düşürdüğünü belirtti. Havanın soğuk olması ve kışın sıcak geçmesinin her iki durumda da sorun yarattığını ifade etti.
Kartal, iklim değişikliğinin denizde balıkçılığı olumsuz etkilediğini, balık üreme oranlarının düştüğünü ve boylarının uzamadığını söyledi. Özellikle Karadeniz'de sıcaklık artışı nedeniyle sorunlar yaşandığını vurguladı.
Kartal, bu yıl İstanbulluların balık yerine tavuk tüketmek zorunda kalabileceğini belirtirken, hamsi fiyatlarının yüksek olduğunu ve lüferden beklenen verimin alınamadığını ifade etti.
Balıkçılık sektörünün geleceği için devlet, balıkçılar ve vatandaşın işbirliği yapması gerektiğini söyledi. Sektördeki sorunlara yönelik daha radikal kararlar alınması ve sürdürülebilirlik adımlarının atılması gerektiğini vurguladı.
Küçük boydaki balıkları almayın
Erdoğan Kartal, balıkların korunması için her bir balığa en az bir sefer yumurtlama hakkı verilmesi gerektiğini vurgulayarak, bu yaklaşımın vatandaşların daha ucuza ve bol balık tüketmelerine katkı sağlayacağını belirtti.
Ayrıca, denizlerin kirliliğe karşı korunması gerektiğine dikkat çekti. Aşırı avlanmanın önlenmesi, balık boylarına dikkat edilmesi ve yasa dışı avcılığın engellenmesinin balıkçılık sektörü için önemli olduğunu ifade etti.
Karaya çıkartılması bile yasak
Prof. Dr. Cengiz Deval, balon balıklarının 200'e yakın türünün bulunduğunu ve bunların bir kısmının tatlı su, bir kısmının ise tuzlu su habitatlarında yaşadığını belirtti. Zehirli olmayan türlerin de bulunduğunu ancak zehirli türlerin büyük tehlike arz ettiğini ifade etti.
Türkiye sularında 8 farklı balon balığı türü olduğunu ve bunların 4 tanesinin zehirli olduğunu dile getiren Deval, zehirin sadece balığın bir organında değil, kanat, kas, sindirim sistemi ve deri altlarında bile bulunduğunu belirtti. Bu nedenle balığı temizlemenin ardından tüketim yapılmaması gerektiğini vurguladı.
Deval, Türkiye'de suların ısınmasının balon balığının adaptasyonunu kolaylaştırdığını ve Süveyş Kanalı'ndan giren bu balıkların Hatay ve Mersin'den sonra Antalya ve Ege Denizi'ne geçtiğini, şimdi ise Marmara ve Karadeniz'e doğru ilerlediğini söyledi.
Aşırı avcılığın diğer balık türlerini azalttığını ve ortamda sadece bu zehirli balıkların kalmaya başladığını ifade etti. Balon balıklarının hızlı ürediklerini ve diğer balık türlerini yediğini belirterek, kesinlikle yenmemesi gerektiğini vurguladı. Balık tüketimi sonrasında zehirin etkilerinin hemen gösterdiğini ve müdahale edilmezse yarım saat içinde ölüme neden olabileceğini aktardı.
Kartal, tüketicilere de çağrıda bulunarak, pazarda ve markette küçük balıkları almamalarını önerdi. Bu şekilde, balıkçılık sektörünün korunabileceğini belirtti.
