Tarih kitaplarının özellikle son 5 yılda ilgi görerek artması akıllara tarihçi İlber Ortaylı’nın yıllar önce yaptığı açıklamaları getirdi.
“TARİH KİTAPLARI İNSANI OKUMAKTAN UZAK TUTUYOR”
2017’nin Ekim ayında Kayseri’deki bir etkinlikte okurlarıyla bir araya gelen Prof. Dr. İlber Ortaylı o dönem sıra dışı ve şok edici açıklamalar yapmıştı. Tarih profesörü olmasına rağmen hiçbir tarih ders kitabını okumadığını ifade eden Ortaylı, öğrencilerin tarih biliminden uzaklaşmasına neden olan bu üslubun, öğrencileri okumaktan uzak tuttuğunu söylemişti:
“Türkiye’deki ders kitaplarının üslubu fevkalade kuru, fevkalade manasız, insanı okumaktan uzak tutuyor. Ben hiç okumadım tarih ders kitaplarını. Ben lisedeyken bile lise ders kitaplarının hiçbirini okumadım, en fazla göz attım. Çok tatsızdır; üstelik bazılarında maalesef artık gramer yanlışları da vardır. Bu gramer yanlışlarını da çoğu zaman, üniversiteden bazı arkadaşlarımızın yazdığı kitaplarda görürsünüz.”
ADNAN MENDERES
Tarih öğrenmenin sadece kitaplardan ibaret olmadığını vurgulayan Ortaylı, özellikle Türkiye'de milli şuur düşmanlığı ve etnik düşmanlığın tarih eserlerine zarar verdiğini belirtmişti. Mimari açıdan Sinan camiilerinin yıkıldığını iddia eden Ortaylı, bu durumu etnik düşmanlık ve yanlışlığa bağladı. Ayrıca, zenginliğin ve refahın sadece mazi ve idrak ile paralel gitmediğini, tarih bilinci olmayan toplumların kültürel değerlere gereken önemi veremediğini ifade ederek Adnan Menderes’i de anlatmıştı:
“Adnan Menderes dürüst bir adamdı, vatanını severdi. Bir İstiklal Harbi gazisiydi. Köylülerimize ne kadar acıdığını, onları sevdiğini çocukken gözümle gördüm. Fakir köylü kalabalığının arasından geçerken, köylüler onu alkışlıyordu, o da alkışlandım diye şişinip geçeceğine ağlayarak geçiyordu. Orta Anadolu köylüleri 1950’lerin başında çok fakirdi, dokunuyordu adama. Ama maalesef bir laubalilik vardı, şuur yoktu. İstanbul mimari dolayısıyla Sinan camiinin 5 adedi yıkıldı. ‘Camimi yok’ diyoruz. Cami yok, varsa da beni alakadar etmez; öylesi yok. Tabi o öyle yaptı diye sanki öbürküler çok masum. O mimarlar, ukala hocalar Bir tanesinin bir röloveyi aldığı, doğru dürüst bir fotoğraf albümü yaptığı görülmemiş. Dedikodu yaparlardı sadece. Bu, işte ancak bu tip bir etnik düşmanlık ve bu etnik düşmanlığın halk takımı arasında, bizzat Türkler arasında oluşturduğu bir laubalilik ve yanlışlıktır.”
Zenginlik ve refahın tarih bilinci ile paralel gitmediğini de vurgulayan Ortaylı, şu ifadeleri de kullanmıştı:
“Babaannesinin eşikten atlayıp gelin girdiği taş binayı koruyamayan bir memleketin kitapla o tarihi öğrenmesi, o cemiyeti anlaması biraz zordur. Ben her yere binalar yaparım, yaparsın para da kazanırsın, Allah bereket versin. Lakin ondan sonra mazi ve idrak da kuş olur, uçar gider. Elin Fransız’ı, Alman’ının nereden tarih idraki var, boyuna kitap mı okuyor!.. Yalan, okudukları yok. Hele şimdi daha da az okuyorlar ama adam her köşe başında bir binaya rastlıyor. Her köşe başında bir şey görüyor ve altında izahat var, ister istemez öğreniyor. Bu kadar basit. Biz olanı yıkıyoruz. Şurada kaç tane kümbet var, bazıları hala bakımsız. İnsanda biraz utanma ve insaf olur millet olarak. Geçerken bir kümbet gördüm, üzeri ottan geçilmiyor. İstediğiniz kadar zengin olun, ki zenginsiniz; istediğiniz kadar refah içinde yaşayın, ki yaşıyorsunuz; istediğiniz kadar Avrupa görün, ki maşallah Avrupa uçakları Kayserililerle dolu, fakat siz onu oraya bıraktıkça uygar olamazsınız. Kimse size iyi puan vermez.”
OSMANLICA VE ARAPÇA
Ortaylı, sosyal bilimler mezunlarından Osmanlıca bilmelerini ve tarih araştırmaları için kaynaklara inebilmeleri için bu dili öğrenmelerini istedi. Ancak, Osmanlıca veya Arap harflerini öğrenmenin ülke sorunu haline getirilmesine karşı çıkan Ortaylı, harfle milliyetçilik olamayacağını ve harfin teknik bir araç olduğunu söyledi. Harfle yapılan işin okumayı kolaylaştırmak ve kaynaklara inebilmek olduğunu belirten Ortaylı, bu konuda yapılacak değişikliklerin, Türk münevverinin üstün bir kapasiteye çıkmasını sağlayacağını kaydetmişti.
