Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı (ÜAK), Türkiye'deki akademik dünyasında önemli değişikliklere yol açacak doçentlik başvuru şartlarındaki yeni düzenlemeleri duyurdu. Doçentlik unvanı alabilmek için gerekli olan başvuru kriterleri, artık daha fazla nitelik ve uzmanlık üzerine odaklanacak şekilde yeniden yapılandırıldı. Yapılan değişiklikler, akademik dünyanın kalitesini yükseltmeyi ve ulusal üniversiteleri uluslararası arenada daha rekabetçi hale getirmeyi amaçlıyor. Değişiklikler için alanında uzmanlaşmış çok sayıda komisyon uzun soluklu çalışmalar yürüttü. (Keşke kimler bu çalışmaya katıldı, emek verdi bilinseydi. Çünkü açıklanmayınca, eleştiriler doğrudan ÜAK Başkanı
ve Y.K. Üyeleri’ne yapılıyor.

Kabiliyet ve eserlerle farklılık aranacak

TRT Haber'den Mutlu Çaylak, doçentlik başvuru şartlarındaki değişiklikleri Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı Genel Sekreteri Prof. Dr. Abdulkerim Çalışkan'a sordu. Biz Sn. Çalışkan’ın açıklamalarına yorumlarımızla yer verelim ve konunun daha anlaşılır olmasına yardımcı olalım:

A.Ç.: “Tüm alanlarda biçimsel standartlaştırılma yapıldı. Bunun yanında alanlara özgü farklılıklar geliştirildi. Tek bir şablon üzerinden değil alanlara özgü farklı
(diğer şartlar başlığı altında) şartlar getirilmesiyle doçent adayları kendi uzmanlık alanlarına ait kabiliyet ve eserleriyle farklılıklarını ortaya
koyabilecekler

A.Ç.: Yenilenen doçentlik başvuru şartları ile amaç zorlaştırmak değil, aksine başvuru şartları ile ilgili belirsizliklerin giderilmesidir. Dünyadaki ve bilim camiasındaki yeniliklere uyum sağlama, alanların zorluk/kolaylık derecelerinin birbirine yaklaştırılması, önemini yitiren ve önem kazanan alanların ortaya çıkması, ülkemizin enerji, tarım, savunma sanayii, spor ve bölgeselmönceliklerinin bilimsel çalışmalarla desteklenmesine imkân sağlayacak uzmanlık
alanlarının belirginleştirilmesini istiyoruz.

AY: Demek ki daha önce belirsizlikler vardı... Zaten yargının birçok maddeyi iptal etmesi bunun ispatı olsa gerek. Önceden puanlanmayan alanlar puan alınabilir hale getirilmiş. Stratejik alanlarda ülke vizyonuna katkı sağlayacak teşviklerin başvuru şartlarına dahil edilmesi de çok doğru, ama neden geç kalınmış ki? Eski ÜAK üyeleri neden gözden kaçırmış?

A.Ç.: “Doçentliğe yeni bir geniş görüşlülük katmak istedik. Stratejik alanlarda ülke vizyonuna katkı sağlayacak teşviklerin doçentlik başvuru şartlarına dahil
edilmesini de amaçlıyoruz.

AY: Ülke vizyonuna katkı sağlayacak teşvikler şimdiye kadar verilmiyorsa gerçekten üzücü. Teşvik akademisyenleri üretmeye sevk eden bir destektir.

A.Ç.: “Amacımız doçentliği zorlaştırmak değil; değişen şartlara göre güncellenmiş, nitelikli, donanımlı, kendisini geliştirmiş kişilerin bu ünvanla buluşmasını sağlamak.”

AY: “ Yıllardır istediğimiz, niceliğin değil “Nitelik esas alınacak’ demek doğru,ama önceki Doç.’lerin niteliksiz olduğunu, kendisini geliştirmediğini vb. gösterir… Sözcükler çok önemlidir… Aman dikkat…

A.Ç.: Ziraat, mühendislik ve spor alanlarında genç kabiliyetleri ödüllendirici kriterler getirdiklerini, daha önce puan alınamayan H indeksinden artık puan alındığını ve böylece doktora öncesi çalışmalar da ödüllendirildi.

AY: Neden sadece Ziraat, mühendislik ve spor alanlarında genç kabiliyetleri ödüllendirici kriterler getirildi. Dünyanın sayılı üniversitelerinde ders veren araştırma yapanlara ilave puanlar verilecek, milli sporculara ve madalya kazanan sporculara puan eklenecek” Güzel Sanatlar ve Müzik alanı genç yetenekleri ne olacak? Ülkemizi güzel sanatlar/müzik alanında temsil edenler neden unutulmuş? Büyük eksiklik…

A.Ç.: Jüriler sözlü aşamada adayların bilgi düzeyini, eserleri kendilerinin üretip üretmediğini, esere katkı düzeylerini sordukları sorularla kolaylıkla açığa
çıkarıyorlardı. Ancak sözlü sınavın merkezi olmaktan çıkarılmasıyla sadece eser inceleme ile doçent olunmaya başlayınca mevcut kriterlerin tek başına adayın gerçek durumunu ölçme kabiliyeti zayıfladı. Adayı hiç görmeden sadece evrak üzerinden inceleme ile karar verildi. Dolayısıyla eser bazında incelemenin sözlü sınav kalktıktan sonra ilk defa bu kadar detaylı ele alınmasının sebebi, jürilerin ve adayların tek temas yüzeyinin sisteme yüklediği eserler olmasıdır. Bu nedenle kriterler, eskiden telafisi sözlü aşamada mümkün olan belirsizliklerin
artık test edilme aşamasının kalmayışı, adayların hızla doçent olma isteği, ticari kaygılarla yayın etiğinden uzaklaşan yayınevlerinin kuralsızlığı, bildiri,
sempozyum, kongre sektörünün ticari bir yapıya bürünmesi gibi çok sayıda yapay zekâ ve tercüme programıyla adaya ait olmayan eser üretimi gibi nedenlerle bugüne kadar uygulanmakta olan doçentlik başvuru şartları, artık ölçme kabiliyetini kaybetmişti. Biz burada YÖK ile koordine biçimde faaliyetler
yürüterek kapsamlı bir değişiklik yaptığımızı düşünüyoruz.

AY: İşte Sn. Çalışkan’ın can alıcı cümleleri;
a) Sözlü aşamada mümkün olan belirsizlikler,
b) Test edilme aşamasının kalmayışı,
c) Adayların hızla doçent olma isteği,
d) Ticari kaygılarla yayın etiğinden uzaklaşan yayınevlerinin kuralsızlığı,
e) Bildiri, sempozyum, kongre sektörünün ticari bir yapıya bürünmesi, vb. nedenlerle ÜAK’ın ve atadığı jürilerin adayı artık “ölçme kabiliyetini”
kaybetmesi. Ama bu yanlışlarla, etik dışı uygulamalarla sayısız akademisyen Doç. olmuştu. Birde Yabancı Dil soru cevapları verilerek, jürileri ayarlanarak (2006-16 arası)
Doç. olanları eklerseniz facianın büyüklüğünü anlaşılabilir. Prof. Dr. Abdulkerim Çalışka'a, yıllardır yazılan bu gerçeği dile getirdiği için teşekkürler. Ama şimdi bunlar ne olacak?

A.Ç.: Güzel sanatlar alanında ise genel başvuru şartlarının yanı sıra performans ve sunum gerektiren özel başvuru şartları da aranıyor. İlahiyat alanında diğer
alanlarda puanlanmayan tahkik ve sanatsal uygulama maddesi de yeni doçentlik başvurularında ek olarak aranacak maddelerden birisi. Spor alanında
doçent olmak isteyen adaylar ise yerine getirmeleri takdirde genel başvuru
şartlarının yanı sıra sportif başarı ve temsil şartından da puan alabilecek.

AY: SORU ŞU; Geçmişte kaliteli olmayan, uzmanlığa önem vermeyen, farklı eserler istemeyen vb. ÜAK kriterleriyle Doç./Prof. olanlar mı yeni Doç. adaylarını değerlendirecek?
Özellikle 2006-16 arası Hırsız Akademisyen Doç.ler jüri üyesi olacak mı?
Doçentlik başvuru şartlarının değişikliğine ilişkin tüm ayrıntıları www.uak.gov.tr
adresinden bulabilirsiniz.