Çin`in Han Hanedanı (MÖ206 &ndash M.S. 220) döneminde bölge merkezi Moğolistan steplerinde bulunan Hiung-nuların hakimiyeti altında bulunmaktaydı. MÖ2. yüzyılda Çin bölgedeki yerel devletlerle Hiung-nu karşı ittifak oluşturmak amacıyla ilk defa Zhang Qian adında bir elçiyi batıya göndermiştir.
Bundan sonra bölgenin hakimiyeti için Han Hanedanı ve Hiung-nu lar arasında başlayan uzun mücadele Çin in lehine sonuçlandı. MÖ60 yılında Han Hanedanı bugünkü Bayin gholin Moğol Özerk İli yakınlarındaki Vuley`de kurulan Batı bölgeleri genel valiliği ne bağlanarak Çin himayesine girmiştir Çin buradan başlayarak batıdaki Pamir Dağlarına kadar uzanan bölgeyi kontrolü altında tutmaktaydı.
Çin`de Wang Mang karışıklıklarının yaşandığı dönemde Vilayette isyanlar başgösterdi ve M.S. 13 yılında bu bölge tekrar Hun hakimiyetine döndü. Daha sonra bölgeye defalarca sefer düzenleyen Han Hanedanı 74-76, 91-107 yılları arasında, ve 123`ten sonra vilayet yönetimini tekrar kurdu. Han Hanedanı`nın devrilmesinin ardından Batı bölgeleri genel valiliği Vey Hanedanı (265`e kadar) ve Batı Jin Hanedanı (265`ten sonra) tarafından devam ettirildi.
4. yüzyıldan başlayarak kuzeyden gelen göçebe akınlarına maruz kalan Batı Jin Hanedanı yıkılınca Kuzeybatı Çin`de Beş Barbar Onaltı Krallık denilen dönemde Han Çinlisi olmayan halklar tarafından çeşitli krallıklar kuruldu. Bunlardan Qian Liang, Qian Qin, Hou Liang ve Batı Liang, Batı bölgeleri genel valilği egemenliği altına almaya çalıştı.
Sonunda Kuzey Çin`i egemenliği altında birleştiren Kuzey Vey Hanedanı bugünkü Doğu Türkistan`ın güneydoğusunu hakimiyeti altına aldı. Batı bölgeleri ise Shule, Yutian, Guizi ve Qiemo gibi yerel devletlerin elinde kalmıştı buna karşılık Turpan çevresindeki orta bölgeler Kansu merkezli Kuzey Liang krallığının ardılı olan Gaochang`ın kontrolu altındaydı.
Urumçi ve Göktürk Kağanlığı
5. yüzyılın sonlarına doğru bölgeye giren Tuyuhun ve Rouran boyları bu bölgedeki Çin egemenliğine son verdi. 6. yüzyılda Rouran hakimiyeti altındaki Altay bölgesinde Göktürkler tarih sahnesine çıktı. 1 yüzyıl içerisinde Rouranları yenerek nüfuzu batıda Aral Denizi, doğuda Baykal Gölünü aşan ve tüm Orta Asya`yı kapsayan geniş bir Göktürk İmparatorluğu kurdular.
Göktürk Kağanlığı 583 te doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrıldı bu bölge Batı Göktürk Kağanlığı nın egemenliğinde kaldı. 609 yılında Çin in Sui Hanedanı Tuyuhunları yenerek güneydoğu Doğu Türkistan ı ele geçirdi.
Devam edecek
