Nişantaşı Ü n.Sanat ve Tasarım Fak. Dekanı`na yazdım 'Sn.Hocam, merhabalar... Fakülteniz, Müzik Bölümü web inde bir 'Müzik Terimleri Sözlüğü' yer almakta...Çok fazla yanlışlar yapılmış. Bu sözlüğü hazırlayanların isimlerini öğrenebilir miyim? Teşekkürler.'

Cevap yazılı geldi: 'Hocam Merhaba, Sözlük Bölüm Başkanımız Doç. Hande Cangökçe`nin asistanı ve öğretim elemanları tarafından hazırlandı. Hocamızı da ekledim. Kendisi size bilgi verecek. İyi çalışmalar dilerim.' Prof. Melis Oktuğ Zengin /Rektör Yardımcısı/Sanat ve Tasarım Fakültesi Dekanı.

Ü zerinden 20 gün geçti, kimse aramadı. Biz, sözlüğü birçok akademisyene gönderdik ve yazımızı hazırladık. Sadece, bir önceki yazımızla ilgili Hande Gökçe`nin paylaşımını arkadaşlar göndermiş 'Önce orkestra ile orkestrasyon arasındaki farkın ayrımına varalım, ondan sonra bir müzik bölümü hakkında yazı yazmaya kalkalım. Bugünlerde midem çok bulanıyor anlatamam' Yazımdaki cümle şu 'Orkestrasyon ile orkestra çok içiçedir, ayrı ders olmasının gereği yoktur.' Bir çok müzik insanı arkadaşıma 'bu satırdan bu anlam çıkıyor mu? diye sordum; Elbette, 'hayır' dediler. Bir unvanlı (Doç.) akademisyen olarak okuduğunu anlayamamak bu olsa gerek!..

Şimdi sözlükle ilgili görüşlerimizi aktaralım

1/ Sözlük, kopyala yapıştır ile ve hiçincelenmeden webe konulmuş izlenimi vermektedir. Çünkü, birçok tanım, çok eski anlayışa göre yazılmış, bu tanımların üstünden çok sular akmış, konservatuarlar çoğalmış, Y.Lisans, Dr./San.Yet. tezleri yapılmış, müzik insanları unvan almıştır.

2/ Her çalışma, bildiri, yayın alana yeni bir terminoloji getirmiştir. Henüz, 'Çoksesli müzik terimler sözlüğü' vardır ama 'Türk müziği terimler sözlüğü' mevcut değildir.

Müzik (sözlük-terimler) yayınlarına bir göz atalım

Sözlükler: Musıki Sözlüğü / Mahmut Ragıp Gazimihal, Müzik Dili Sözlüğü / Feridun Çalışır, Müzik Cep Sözlüğü / Murat Özden Uluç, Müzik Sözlüğü / Ahmet Say, Ansiklopedik Müzik Sözlüğü / İrkin Aktüze, Müzik Ansiklopedik Sözlük / Vural Sözer, Müzik Terim Sözlüğü / Vural Sözer, Türk Halk Müziği Sözlüğü / Melih Duygulu, Uğur Baydu / Müzik Terimleri Sözlüğü,Şenel Önaldı / Türk Halk Musıkisi Ansiklopedisi, Mehmet Özbek / Türk Halk Müziği El Kitabı 1: Terimler Sözlüğü.

Ansiklopediler: Müzik Ansiklopedisi / Ahmet Say, Zaman İçinde Müzik / Evin İlyasoğlu, Müzik / Faruk Yener

Atlaslar: Türkiye`nin Müzik Atlası / Ahmet Say, Müzik Atlası / Ulrich Michels &ndash Gunter Vogel, Müzik Atlası / Melike Işık Durmaz

Görüldüğü gibi çoğu çoksesli/evrensel müzik üzerine yazılmış. Zaten, batı müziği besteleri, kuralları, metotları, terimleri v.b. netleştirmiş, ama, bizim yazarlarımız kendilerine göre değiştirmeye, kurallar koymaya çalışmışlar.

'Türk Halk Müziği Sözlüğü' üzerine; ' ve Uğur Baydu`nun sözlüğü ile ilgili olarak 'Oğuz Çetinoğlu Dr. Öğretim Ü yesi GÖKTAN AY, KÜ LTÜ R ve SANAT POLİTİKALARI ile MÜ ZİK EĞİTİMİ Hakkında Konuştu.' başlıklı yazılarıma bakılabilir.

Şimdi gelelim bu sözlükteki birkaçyanlış örneğe:

1/ 'Major - Belirli aralıklarla ve ölçeklerde atama. Önemli bir ölçeğe dayanan bir tuşa önemli bir anahtar denir.' Ne denilmek istendiğini anladınız mı? Müzikte 'atama' kelimesinin yeri hiçyoktur.

Oysa, ulusal ve uluslararasında, majör 'bir makam, bir akort ya da bir aralığın oluşma biçimi' ya da '2 tam, 1 yarım, 3 tam, 1 yarım aralıktan oluşan ses dizisi' dir.

Böyle açık ve net tanım varken, bu derece karmaşık ve anlaşılmaz kılmak neden?

2/ 'Minor - Belirli aralıklarla ve ölçeklerde atama. Küçük çapa dayalı bir tuşa küçük bir anahtar denir. Ü çtür küçük ölçekler arasında koro müziğinde nadiren kullanılan doğal, hormonal ve melodik vardır.'

Aynı hata ve aynı anlaşılmaz dil!.. Son cümle ile, ne denilmek istendiğini çözmek mümkün değil!

Oysa, ulusal ve uluslararasında minör 'bir makamın, bir akorun, bir gamın ya da bir aralığın özelliği' ya da '1 tam, 1 yarım, 2 tam, 1 yarım ve 2 tam aralıklardan oluşan ses dizisi' dir.

3/ 'Melody - Bir melodiyi, ifadeyi, temayı veya motifi oluşturan bir dizi nota.' Tanımda, tanımlanacak isim kullanılmaz, 'bir melodiyi; ' olmaz;

Melodi, Ezgi, Müzik: 'Ritmi dikkate alarak, geleneksel bir biçim için, kurallı olarak, art arda konulmuş notalar dizisidir.' BatıM`de majördür, TSM`de makamdır, THM`de dizidir. 'Melody' yazımı ise anlaşılamamıştır.

4/ 'Albüm - Tam uzunluklu bir kayıt. Pop müzikte, bir dizi şarkı içerir.'

Tam uzunluklu kayıt ne demek? Neden sadece pop müzikte? Tamamen yanlış;

Oysa albüm: 'İcracıların çalışmalarını plak, uzunçalar, CD, compact disc ve MP3 v.b. vasıtasıyla kayıt altına alınmasıdır. Ve, bütün müzik türlerini kapsamaktadır.

5/ 'Canon - İki veya daha fazla parçanın aynı melodiye sahip olduğu fakat farklı noktalarda başladığı en katı taklit şekli.' Cümleyi anlaşılmaz kılmak için kurulmuş cümle topluluğu. Ne demek katı taklit şekli?

Oysa, canon: 'Eşit aralıklarla ilerleyen, ancak birlikte değil, art arda duyulan iki veya daha çok sesin birbirini sürekli taklit etmesiyle oluşan, bir çeşit çok seslilik kuralı ile yapılmış' müziktir.

6/ 'Concert - Bir halk müziği performansı.' Concert konser demek, İngilizce bir kelimedir. Neden, sadece bir 'halk müziği konseri' olarak yazılmıştır, anlamakta güçlük çekiyoruz.

7/ 'Concert master - Orkestrada ilk sandalye keman icracısı' Olacak iş değil, böyle bir tanım olamaz!..İlk sandalye ne demektir?

Ulusal ve uluslararasında concert master: 'Konser maysteri', 'bir orkestraya öncülük eden keman sanatçısı', 'orkestra şefinden sonra gelen, yardımcı lideri' dir. Bu kadar açık ve güzel tanımlar varken, anlaşılmaz tanımlar nereden bulunmuştur?

8/ 'Metronome - 1816`da Maelzel tarafından icat edilen alet, bir kompozisyonun tam temposunu belirtmek için kullanılır. M.M. 60, altta bir ağırlığa sahip olan sarkaçın dakikada 60 vuruş yaptığını gösterir. Tempoyu azaltmak ve arttırmak için bir kaydırıcı sarkaçyukarı ve aşağı doğru hareket ettirilir. M.M. = 80, kaydırıcı 80 olarak ayarlandığında, çeyrek notanın zaman değerinin, bir sarkaçvuruşunun karşılığı olduğu anlamına gelir.'

'Metronome' yazılmaz, 'Metronom'dur. Ulusal ve uluslararasında metronom 'Sabit bir ritim elde etmek amacıyla, belli aralıklarla vuruş sesleri çıkartan bir alettir.' '..bir kompozisyonun tam temposunu belirtmek..' nasıl bir anlatımdır. Tam tempo ne demektir, neyi anlatır?

SONUÇ: Sözlükte yer verilen birçok tanım kullanılmamaktadır. Yazım yanlışları yapılmıştır. Bu sözlüğün acilen sayfadan kaldırılması, yanlış ifadelerin yeni konservatuar/müzik kurumlarında okuyan öğrenciler tarafından paylaşılmaması için şarttır. Müzik terminolojisi, o kadar çok kurum ve unvanlı akademisyen olduğu halde doğru yazılamıyorsa, herkesin şapkasını önüne koyup düşünme vaktidir.