Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri verildi. Tarih ve sosyal bilimler alanında ödüle layık görülen Prof. Dr. Mehmet İpşirli, burada yaptığı konuşmada, böyle bir ödülü Cumhurbaşkanı Erdoğan ın elinden almanın büyük bir şeref olduğunu vurguladı. İpşirli, Erdoğan ve kendisini ödüle layık gören Kültür ve Sanat Politikaları Kurulu na teşekkürlerini iletti. Ama tanıtım filminde bir aksaklık oldu. Sesçinin azizliğine uğradı. Ses var görüntü yoktu. Uzun süre Prof. Dr. Mehmet İpşirli`yi tanıtan filmi sessiz izledik. Sonra ses düzeldi. Bir süre sesli izledik, sonra filmi başa aldılar. Neyse benim için mahsuru yok Mehmet İpşirli Hoca yı tanıtan filmi 2 defa izlemiş oldum. Neyse olur böyle kazalar.
Prof. Dr. Mehmet İpşirli Hoca konuşmasında çok önemli bir konuyu gündeme getirdi, Divan-ı Hümayun Mühimme Defterleri nin de Türk Tarih Kurumu öncülüğünde yayımlanması arzusunu dile getirdi. Daha önce Rahmetli Turgut Özal`a bu talebi ilettiklerini ama gerçekleşmediğini. Bu defterlerin mutlaka yayınlanması arzu ettiğini belirtti konuşmasında.
Divan-ı Hümayun Mühimme Defterleri nedir?
Divan-ı Hümayun (Divan-ı Hümayun) Osmanlı İmparatorluğunda önemli devlet işlerinin görüşüldüğü ve karara bağlandığı yüksek merci. Divan-ı Hümayun, bugünkü Bakanlar Kurulu na benzetebiliriz.
Diğer Türk ve İslam devletlerinde olduğu gibi, Osmanlılarda da Divan-ı Hümayun adı ile bütün mühim devlet işlerinin görüldüğü ve karara bağlandığı bir merci olmak üzere, büyük divan vardı. Osmanlı Devleti nin merkez teşkilatının üçbüyük temel unsurundan biri de, Divan-ı Hümayun ve kalemleridir. Diğerleri Bab-ı asafi ve kalemleri ile Bab-ı defteri ve kalemlerinden meydana gelmektedir. Divan-ı Hümayun da, imparatorluğa ait siyasi, idari, askeri, örfi, şer`i, adli ve mali işler, şikayet ve davalar görüşülüp, ilgililer tarafından tetkik edildikten sonra, bir karara bağlanırdı. Divan, hangi dil ve millete mensup olursa olsun, her sınıf halka, kadın erkek herkese açıktı. Devletin idari, siyasi ve örfi işleri doğrudan doğruya diğerleri, bir müracaat, bir itiraz veya bir lüzum üzerine tetkik edilirdi. Memleketin herhangi bir yerinde haksızlığa uğrayan, zulüm gören veya mahalli kadılarca haklarında yanlış hüküm verildiğini iddia edenler, vakıf mütevellilerinin haksız muamelelerine uğrayanlar, idari veya askeri amirlerden şikayeti olan herkes ve diğer davacılar Divan-ı Hümayun a bizzat başvururlardı. Bütün davalar burada tarafsızlıkla görülürdü. Ayrıca, harp ve sulh gibi kararlar divanca verildiği gibi, bütün mühim devlet işleri de burada müzakere edilir ve neticelendirilirdi. Divanda bitmeyen veya padişaha arza muhtaçolmayan gerek resmi ve gerek hususi işler, padişahın mutlak vekili olan veziriazamın İkindi Divanı nda müzakere edilir ve karara bağlanırdı.
Divan-ı Hümayun da çeşitli işler hakkında tutulmuş pek çok defter bulunmaktadır. Bunlar arasında en önemlileri mühimme, ahkam, tahvil, rüus, name, ahidname defterleridir.
Mühimme Defterleri: Divan-ı Hümayun un muntazaman toplandığı zamanlarda her divan toplantısında görüşülen siyasi, içtimai, mali, idari ve örfi kararların kayıtlarını ihtiva eden defterlere 'mühimme defterleri' denirdi. Divan toplantılarında zabıt tutma usulü olmayıp, görüşülen işin neticesi, yani karar sureti, divan katipleri tarafından kaleme alınırdı. Bu karar suretini daha sonra reisülküttab gözden geçirip tashih eder ve daha sonra icab eden yere yazılır ve en son olarak nişancı tarafından, hüküm veya fermanın tuğrası çekilirdi. Divan-ı Hümayun işlerinin Babıali`ye nakli sırasında, mühimme defterleri de, oraya taşınmıştır. Elde mevcut mühimme defterleri, 16. yüzyıl ortalarından başlamaktadır.
Mühimme defterleri de birkaççeşittir. Biri normal divan görüşmelerine ait olan defterlerdir. Diğer bir mühimme defteri de 'Mektum Mühimme Defteri' olup, adından da anlaşılacağı üzere, gizli yazılan hüküm ve fermanları havidir (içerir). Bunlardan elde mevcut olanlar, 18. yüzyıldan başlamaktadır. Savaş zamanlarında lazım olan defterler, sadrazam ve serdar-ı ekremle (başkomutan) beraber sefere gönderildiğinden, seferdeki görüşmelere ait tutulan mühimme defterlerine 'Ordu Mühimmesi' denilmektedir. Sadrazamın seferde bulunması dolayısıyla, devlet merkezinde Rikab-ı Hümayun (Sadaret) kaymakamının başkanlığı altında toplanan divan veya meclisteki görüşmelere ait tutulan defterlere, 'Rikab Mühimmesi' ismi verilmiştir.
