Yapay zekâ ile birlikte ahlaki sorunlar ortaya çıkacak ve büyük miktarda öğrenci verisinin, bilgisinin, bazı öğrenci ve öğretmenlerle ilgili hassas bilgilerin korunması gerekecektir.
Aslında benzer durumlar bugün de mevcut. Yapay zekâ ile bugünün ya da geçmişin farkı ise çok daha fazla bilginin uzun süre orada belki de bir ömür kalacak olması ve koruma altına alınacak olmasıdır. İşte bu koruma işi, zihinlerde soru işareti oluşturmaktadır.
Yine bu yüzden diyoruz ki, insan kontrolü altındaki yapay zekâ savunulmalıdır ve desteklenmelidir. Diğeri, yani makinenin egemenliği asla gündeme gelmemelidir. İnsan kontrolü altındaki yapay zekâ da insan kontrolünün derecesine göre farklı algılanabilir. Ancak merkezde insan olduğu için hesap sorulması ve ceza verilmesi mümkündür. Makine için aynı şeyleri söylemek zor olacaktır.
Yapay zekâ ile gündeme gelen bir başlık da 'insan hakkını ihlal eden vatandaş puanlama sistemidir.' Özellikle Çin ve Güney Kore`nin hali hazırda kullanmaya başladığı bir pilot uygulamadır.
Yapay zekâ, insanların sosyal davranışına göre bir puan belirleyebilir. Ancak, bu durumda cevaplanması gereken bir yığın soru olacaktır:
- Puanlamayı yazan, takip eden kim,
- Puanlamanın asıl amacı nedir?
- Puanların sonucu insanın sosyal, psikolojik, fiziksel hayatını nasıl etkileyecektir?
Bu durum insani değildir. Teknik olarak yapılabilir ancak kesinlikle İnsanî ve ahlakî değildir.
Fare kapanında yaşayan bir insan ya da deney odasında yaşayan Pavlov`un köpeği olmayı kimse istemez herhalde. Kısacası kabul edilmesi zor bir durumdur. Bu sistemde kişisel bilgiler kötüye kullanılabilir. Ayrıca insan bir robota dönüştürülmemeli.
Yukarıda bahsettiğimiz insani durumlar her zaman yaşanabilir. Ancak bu sistemde tamamen robotlaşma, duygusuzluk, benzer davranış modelleri ve benzer tepkiler sürekli olacaktır. Oysa insan bazen heyecanlı, bazen durgun, bazen çok sevinçli olabilir. Bu duygusal halleri yaşarken normalde yapmadığı çılgınlıkları yapabilir.
Aynı veriler eğitim alanında da kullanılabilir ancak bu sıkı bir kontrol arzusu için olmamalıdır. İnsanı yüceltme adına olmalıdır. Yani insana ait tüm veriler o insanın gelişimi için insani tavırlarla kullanılmalıdır. Makine tavrıyla, baskı ve sıkı takip mantığıyla olmamalıdır.
Yapay zekâ için yazılan eğitim algoritmaları da önyargılı olacaktır. Her devlet, hükümet, egemen güçkimse ona göre yapay zekâ eğitim sistemi şekillenecektir. Günümüzde birçok uluslar üstü şirketin devletleri parmağında nasıl oynattığı çok net görülmektedir.
Yapay zekâ ile makine egemen hale gelirse bunun kontrolü çok zor olacaktır. Büyük şirketlerin alanları, sınırları kesinlikle daraltılmalıdır. Veri havuzları devlet kontrolünde olmalı ve her devletin havuzu kendi siteminde kalmalıdır.
Şirketlere sınırsız yetki verildiğinde ülkelerin acziyeti ortaya çıkmaktadır. Bu da hem eğitimi hem de diğer alanları hakimiyeti altına alması ve istediği gibi at koşturması anlamına gelmektedir. Çoklu denetim sistemi her zaman devrede olmalıdır.
Yapay zekanın geliştirilmesi enerji, savunma, tarım, devlet birikimleri, sağlık, iletişim, hızlı paylaşım ve özellikle eğitim olmak üzere insani değerlerle şekillendiği sürece büyük faydaları olacaktır.
Tıpkı kumanda kullanımı gibi olmalı. Kumanda bir direksiyon vazifesi görür. Hangi kanalı tuşlarsan o gelir. Yapay zeka da böyle olmalı ve böyle kalmalı. Yani insan kontrolünde olmalı.
Yoksa ipin ucunu kaçırmış oluruz. Sonrasında da kontrol dilemez bir güçfayda yerine akla hayale gelmeyecek zararlar verebilir.
'Akıllı telefon' kelimesi artık kulağa yabancı gelmiyor. Akıllı şehirler, köyler, akıllı evler, akıllı arabalar, akıllı yollar, akıllı uçaklar, akıllı sınıflar, akıllı tarlalar, bahçeler, fabrikalar; vb.
İlerleyen günlerde daha çok duyacağımız ve iyiden iyiye hayatımıza girecek kelimelerden sadece birkaçıdır bunlar. Bu örnekler elbette ki hayatımızı kolaylaştıran yapay zekâ uygulamalarıdır. Ancak bütün bu güzelliklerin bir de bedeli vardır.
Öncelikle yapay zekâ uygulamaları çok büyük verilerin, yani bilgi dağlarının işlenmesi demektir. Ferhat belki bir kazmayla dağı delmek için mücadele vermişti. Ancak yapay zekanın değerlendireceği yani işleyeceği bilgiler öyle bir kazmayla olacak gibi değil.
Bunun için büyük miktarda enerji tüketilecektir. Enerji ihtiyacı her geçen gün daha da artacaktır.
Yapay zekâ, hangi alanda kullanılırsa kullanılsın, açıklanabilir, şeffaf ve mutlaka ama mutlaka insan kontrolünde olmalıdır. Büyük veriler her daim, çoklu insan grubu ile erişilip değerlendirilmelidir.
